Ανακαλύφθηκαν θεαματικές κοιλάδες και βράχια κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα
(British Antarctic Survey)
Επιστήμονες της Βρετανικής Έρευνας Ανταρκτικής (BAS) ανακάλυψαν μια σειρά από κοιλάδες με σήραγγες, στον πυθμένα της Βόρειας Θάλασσας. Αυτές οι κοιλάδες είναι απομεινάρια αρχαίων ποταμών που κάποτε αποστράγγιζαν νερό από τα λιωμένα στρώματα πάγου.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα κανάλια αυτά είναι θαμμένα εκατοντάδες μέτρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας και είναι τεράστια, με πλάτος που κυμαίνεται από 1 έως 6 χιλιόμετρα.
Η νέα απεικόνιση που κατάφεραν οι επιστήμονες, αποκαλύπτει μικρές, λεπτές κορυφογραμμές ιζήματος, μεγαλύτερα τοιχώματα ιζήματος που μπορεί να έχουν μήκος χιλιόμετρα και κρατήρες που αφήνουν πίσω τους κομμάτια πάγου που λιώνουν.
«Δεν περιμέναμε να βρούμε τέτοιου είδους αποτυπώματα του στρώματος πάγου μέσα στα ίδια τα κανάλια», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Τζέιμς Κίρκαμ και θαλάσσιος γεωφυσικός στην BAS και στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. «Και αυτό μας λέει στην πραγματικότητα, ότι ο πάγος αλληλεπιδρούσε με τα κανάλια πολύ περισσότερο από ό,τι υποθέταμε προηγουμένως».
Αποτυπώματα παγετώνων
Αυτά τα κανάλια είναι τα ίχνη των παγετώνων που άφησαν πίσω τους πριν από 700.000 έως 100.000 χρόνια, όταν το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Θάλασσας, καθώς και τα βόρεια δύο τρίτα του Ηνωμένου Βασιλείου και ολόκληρη η Ιρλανδία, ήταν συχνά θαμμένα κάτω από τεράστια στρώματα πάγου. Οι πάγοι προχώρησαν και υποχώρησαν επτά ή οκτώ φορές μέσα σε αυτή την περίοδο, δήλωσε ο επιστήμονας στο Live Science.
Κατά τις περιόδους που το κλίμα θερμαινόταν και οι πάγοι υποχωρούσαν, αυτά τα παγόβουνα έβγαζαν νερό μέσα από κρυμμένα παγετώδη κανάλια κάτω από τον πάγο. Τα κανάλια άφησαν το αποτύπωμά τους στα ιζήματα που βρίσκονταν από κάτω. Στη συνέχεια, περισσότερα ιζήματα συσσωρεύονταν από πάνω καθώς ο πάγος εξαφανιζόταν, θάβοντας τα αποτυπώματα βαθιά κάτω από τον πυθμένα.
Για να δουν αυτά τα αρχαία αποτυπώματα, οι γεωφυσικοί χρησιμοποιούν μια τεχνολογία που ονομάζεται τρισδιάστατη σεισμική ανάκλαση. Κατά τη διαδικασία αυτή, οι επιστήμονες εκτοξεύουν ριπές συμπιεσμένου αέρα προς τον πυθμένα της θάλασσας. Τα προκύπτοντα ηχητικά κύματα ταξιδεύουν μέσα από τα στρώματα πετρωμάτων και ιζημάτων κάτω από τον πυθμένα και αναπηδούν πίσω, όπου λαμβάνονται από έναν δέκτη πλοίου. Επειδή ο ήχος ταξιδεύει με διαφορετικές ταχύτητες μέσα από διαφορετικούς τύπους πετρωμάτων και ιζημάτων, τα δεδομένα μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εικόνα του υπεδάφους.
Ένας χάρτης των υποθαλάσσιων κοιλάδων σήραγγας μοιάζει με μια τεράστια σειρά από τεθλασμένες γραμμές που έχουν σκορπιστεί. Εάν μεγεθυνθούν, τα κανάλια είναι ορατά με εκπληκτική λεπτομέρεια. Ελίσσονται σαν ποτάμια και οριοθετούνται από απότομους βράχους και πλαγιές. Μερικά βυθίζονται σε βάθος 500 χιλιομέτρων μέσα στο ίζημα και έχουν μήκος δεκάδων χιλιομέτρων.
(British Antarctic Survey)
Νερό και πάγος
Οι γεωμορφές μέσα στις κοιλάδες των σηράγγων δίνουν μια περίπλοκη εικόνα της υποχώρησης των πάγων, δήλωσε ο Κίρκαμ. Κατά καιρούς, υπάρχουν ενδείξεις σχετικά αργής και σταθερής υποχώρησης. Για παράδειγμα, τα λεγόμενα “eskers” είναι κορυφογραμμές ιζημάτων ύψους περίπου 5 μέτρων που μπορεί να εκτείνονται για πολλά χιλιόμετρα. Παρατηρούνται επίσης σε σύγχρονους παγετώνες που μετακινούνται σταδιακά.
Σε άλλα σημεία, τα κανάλια διακόπτονται από μικρές, λεπτές κορυφογραμμές που υποδηλώνουν γρήγορη, δυναμική ροή πάγου, δήλωσε ο Κίρκαμ. Ένα άλλο σημάδι που υποδηλώνει ταχέως κινούμενα κύματα πάγου και νερού, είναι τα σημεία όπου ένα μεγάλο παγόβουνο που έχει αποκολληθεί από το κύριο στρώμα πάγου, έχει μετακινηθεί σε μια νέα θέση τελικά κολλάει και λιώνει.
Τα κανάλια φαίνεται να έχουν σκαλιστεί τόσο από το νερό όσο και από τον πάγο. Σε ορισμένα σημεία, υπάρχουν πλεγμένα κανάλια που ελίσσονται στον πυθμένα των φαραγγιών, δήλωσε ο επιστήμονας. Αυτά σχηματίστηκαν από το ρέον νερό, το οποίο φαίνεται να έχει διαβρώσει το ίζημα κάτω από το στρώμα πάγου. Μόλις σχηματίστηκε αυτό το κενό, ωστόσο, η κάτω πλευρά του πάγου υποχώρησε σε αυτό το κενό, χαράσσοντας ένα ευρύτερο μονοπάτι. Υπάρχουν επίσης σημεία όπου τα τοιχώματα της κοιλάδας φαίνεται να έχουν καταρρεύσει, πιθανότατα αφού ο πάγος που γέμιζε την κοιλάδα έλιωσε, επιτρέποντας στο ίζημα να κατρακυλίσει στη θέση του.
Αυτές οι υποθαλάσσιες κοιλάδες σήραγγας αποτελούν ένα ενδιαφέρον στιγμιότυπο του παρελθόντος, αλλά η πραγματική τους αξία μπορεί να είναι η βοήθεια στην πρόβλεψη του μέλλοντος. Καθώς το κλίμα θερμαίνεται, οι πάγοι υποχωρούν και πάλι. Αν το κλίμα θερμανθεί αρκετά, η Δυτική Ανταρκτική μπορεί κάποια μέρα να μοιάζει πολύ με τη Βόρεια Θάλασσα πριν από 100.000 χρόνια, δήλωσε ο Κίρκαμ.
Το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας, επίσης, λιώνει με ταχείς ρυθμούς. Η μελέτη των υπολειμμάτων των καναλιών της Βόρειας Θάλασσας και του τρόπου με τον οποίο σχηματίστηκαν, θα μπορούσε να αποκαλύψει περισσότερα για τη δυναμική που διέπει την απώλεια των σημερινών φύλλων πάγου. Ειδικότερα, το γεωλογικό αρχείο θα μπορούσε να υποδείξει πώς παράγοντες μικρής κλίμακας, όπως η κίνηση του νερού, επηρεάζουν την ποσότητα πάγου που καταλήγει να λιώνει στη θάλασσα και την ταχύτητα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καλύτερα μοντέλα ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
«Στο μέλλον, θα θέλαμε να διερευνήσουμε αυτή την ιδέα λίγο περισσότερο με την χαρτογράφηση, αλλά και με κάποια υπολογιστική μοντελοποίηση για να επεξεργαστούμε πώς δημιουργήθηκαν αυτές οι γεωμορφές και τι θα έπρεπε να συμβεί στη βάση ενός στρώματος πάγου για να δημιουργηθούν», εξήγησε ο Κίρκαμ.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Geology».
ΠΗΓΗ: Live Science
ΠΗΓΗ: ertnews.gr
Ετικέτες
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
