Οικολογία-Περιβάλλον

Μονομερής ολική ανατροπή του προγράμματος Σκουριές από την Eldorado #skouries

Στις κραυγές των προέδρων των Σωματείων εργαζομένων της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ και την ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών προβάλεται η «εγκληματική καθυστέρηση του κ.Σταθάκη να υπογράψει την «ήδη έτοιμη» από πλευράς υπηρεσιών του Υπουργείου του Τροποποιητική Άδεια Εγκατάστασης Ηλεκτρο-Μηχανολογικού Εξοπλισμού του εργοστασίου εμπλουτισμού Σκουριών,με συνέπεια να καθυστερεί η λειτουργία του και να παγώνει η προσληψη μερικών ακόμα εκατοντάδων ατόμων”. Την αλήθεια τη μαθαίνουμε (πάλι) μέσω των ανακοινώσεων της μητρικής ELDORADO στα ξένα χρηματιστήρια.
Aυτό που μαθαίνουμε είναι οτι η Eldorado Gold έχει μονομερώς τροποποιήσει ριζικά τον εγκεκριμένο σχεδιασμό εξόρυξης στις Σκουριές, και έχει υιοθετήσει νέα μέθοδο απόθεσης των αποβλήτων που οδηγεί στη δημιουργία ενός «βουνού» αποβλήτων στο ρέμα Καρατζά. Τα νέα σχέδια ανακοινώνονται στα χρηματιστήρια και στους μετόχους αλλά όχι στο αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος.

Η εταιρεία έτσι καταργεί συνολικά την ΚΥΑ ΕΠΟ 201745/2011 την έγκριση Τεχνικής Μελέτης Σκουριών με όλα ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑΤΑ τα σχετικά με την εξόρυξη, τον εμπλουτισμό, τα φράγματα και τους χώρους απόθεσης αποβλήτων και προβαίνει στην εφαρμογή νέων, δικής της έμπνευσης. Παραβιάζει επίσης τον βασικότερο όρο της Απόφασης Παραχώρησης του δάσους στις Σκουριές ο οποίος είναι η «πιστή τήρηση των όρων της ΚΥΑ».

Eνώ λοιπόν στις Σκουριές δεν έχει μείνει απολύτως τίποτα «όρθιο» από αυτά που εγκρίθηκαν το 2011, η εταιρεία έχει το θράσος να μιλάει για νομιμότητα και να εγκαλεί το Υπουργείο για την …καθυστέρηση της έγκρισης μιας απλής μελέτης τροποποίησης του Η/Μ Εξοπλισμού!

Τι προβλέπει η ΚΥΑ ΕΠΟ για το “Υποέργο ΣΚΟΥΡΙΏΝ”:

ΕΙΚΟΝΑ 1: Το εγκεκριμένο σχέδιο για τις Σκουριές που καταργήθηκε από την ίδια την εταιρεία

Στο πρώτο στάδιο, διάρκειας 7 ετών, εξορύσεται το ενοποιημένο ανοικτό όρυγμα (open pit). Tα απόβλητα εμπλουτισμού σε μορφή «πάστας» αποτίθενται πίσω από δύο λιθόρριπτα φράγματα στα ρέματα “Καρατζάς” και “Λοτσάνικο, ύψους 150 μ.
Μετά το τέλος της επιφανειακής, ξεκινάει η υπόγεια εξόρυξη μέχρι την εξόφληση του κοιτάσματος. Τα αδρομερή απόβλητα χρησιμοποιούνται στη λιθογόμωση και τα λεπτομερή αποτίθενται στο ανοικτό όρυγμα.
Η επιφάνεια του γεμάτου πλέον ορύγματος καλύπτεται με φυτική γη, φυτεύεται και… επανέρχεται στην «προτέρα κατάσταση».
Το νέο σχέδιο της Eldorado Gold

Το Σεπτέμβριο 2016, η Καναδική πολυεθνική ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕ οτι τροποποιεί το σχέδιο εξόρυξης στις Σκουριές ως εξής:

Φάση 1. συνδυασμός ανοικτής εξόρυξης και υπόγειας εξόρυξης για 9 χρόνια
Φάση 2. Υπόγεια εξόρυξη μόλις ολοκληρωθεί η Φάση 1

Στόχος της εταιρείας είναι να εκμεταλλευτεί νωρίτερα το υψηλής περιεκτικότητας τμήμα του κοιτάσματος που βρίσκεται στα υπόγεια και να αποδώσει νωρίτερα κέρδη στους μετόχους της. Αλλά η τροποποίηση δεν είναι χωρίς συνέπειες: παράταση της επιφανειακής εξόρυξης κατά δύο χρόνια και σημαντική αύξηση της ποσότητας των τελμάτων εμπλουτισμού κατά την πρώτη φάση.

Kαι το Φεβρουάριο 2017 αποκαλύφθηκε (στα χρηματιστήρια πάντα) ένα νέο σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων για τις Σκουριές:

ΕΙΚΟΝΑ 2: Το νέο σχέδιο, με μια ενιαία εγκατάσταση αποβλήτων στον Καρατζά

Καταργείται η πάστα αποβλήτων (paste disposal) και υιοθετείται η απόθεση ξηρών αποβλήτων σε σωρό (dry stacking).
Δημιουργείται νέο εργοστάσιο διήθησης (φιλτραρίσματος) για την παραγωγή ξηρών αποβλήτων. Μεταφορά τους με φορτηγά στο χώρο απόθεσης, αφού με τόσο χαμηλή υγρασία η υδραυλική μεταφορά είναι πλέον αδύνατη.
Γίνεται συν-απόθεση (co-disposal) των τελμάτων εμπλουτισμού μαζί με στείρα δημιουργώντας, στην κυριολεξία, ένα βουνό αποβλήτων και στείρων με μεγάλες κλίσεις πρανών.
Καταργούνται τα δύο φράγματα στα ρέματα Καρατζά και Λοτσάνικου – που έχουν υποτίθεται σχεδιασθεί λεπτομερώς και αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά και τεχνικά – και αντικαθίστανται από μία ενιαία εγκατάσταση απόθεσης στον Καρατζά. Αυτή θα πρέπει να χωρέσει όλα τα απόβλητα της πρώτης φάσης, τα οποία όχι μόνο δεν μειώνονται με το νέο σχεδιασμό αλλά αυξάνονται.Ένα χαμηλό λιθόρριπτο ανάχωμα (!) θα συγκρατεί το «βουνό» των αποβλήτων και των στείρων που θα αποτεθεί από πίσω.
Η Eldorado«αποφασίζει και διατάζει»

Μια τέτοια συνολική ανατροπή δεν “αποφασίζεται” απλά από την εκμεταλλεύτρια εταιρεία. Απαιτεί νέα ΜΠΕ, νέα ΑΕΠΟ, νέες τεχνικές μελέτες και νέες εγκρίσεις τους. Απαιτεί πρώτα και κύρια την ακύρωση της Απόφασης του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης για παραχώρηση του δάσους στις Σκουριές, λόγω της κατάφωρης παραβίασης των όρων της και την έκδοση νέας.

Το νέο σχέδιο έχει προχωρήσει μέχρι το στάδιο του λεπτομερούς σχεδιασμού αλλά η εταιρεία δεν έχει υποβάλει καμία αίτηση στο ΥΠΕΝ για την αδειοδότησή του. Αλλά στα χρηματιστήρια και στους μετόχους ανακοινώνει οτι έχει ξεκινήσει την εφαρμογή του νέου σχεδίου, παρά το οτι δεν έχει λάβει οποιαδήποτε σχετική έγκριση!

Στα αποτελέσματα 2ου τριμήνου, 27.ο7.2017, η Eldorado ανακοίνωσε για τις Σκουριες ότι:

«Ξεκίνησε ο καθαρισμός από τα δέντρα στην περιοχή του φράγματος αποβλήτων και συνεχίστηκε η κατασκευή δρόμου πρόσβασης δια μέσου της βάσης του φράγματος, μαζί με εργασίες-κλειδί για την έναρξη κατασκευής του αναχώματος τελμάτων. Χωματουργικές εργασίες συνεχίζονται επίσης στη θεμελίωση των παχυντών και στο «βουνό» των αποβλήτων, αμφότερα κοντά στο βαθμό αποπεράτωσης στο τέλος του τριμήνου».

Ο ορισμός του θράσους δηλαδή, ο οποίος επισφραγίζεται από τις ανακοινώσεις των δύο εταιρειών, τα ρεπορτάζ των ΜΜΕ και τις κραυγές των προέδρων των Σωματείων των εργαζομένων: «Ο υπουργός ΠΑΡΑΝΟΜΑ δεν υπογράφει την έτοιμη Η/Μ εξοπλισμού για να λειτουργήσει αμέσως το Έργο Σκουριών»!Μια άδεια που βασίζεται στην Έγκριση Τεχνικής Μελέτης Σκουριών η οποία όμως, με το νέο σχέδιο της εταιρείας, ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ.

Τι επέβαλε τις αλλαγές;

Η μετάβαση στην “ξηρή” απόθεση επιβλήθηκε από την βέβαιη ανεπάρκεια των αδειοδοτημένων χώρων απόθεσης Καρατζά και Λοτσάνικου για την απόθεση των αποβλήτων εμπλουτισμού με τη μορφή “πάστας”, πυκνότητας 72% και υπό γωνία κλίσης (beach slope) 10,5%. Όπως και με το flash smelting, η αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση υπηρεσία του Υπουργείου ενέκρινε με κλειστά μάτια μια πρόταση που δεν υποστηριζόταν από δοκιμές αλλά ούτε καν από τη βιβλιογραφία. Το πρόβλημα επισημάνθηκε εκ των υστέρων από την αρμόδια τεχνική υπηρεσία του ΥΠΕΝ που ρητά απαγόρευσε την κατάληψη επιπλέον χώρου για απόθεση αποβλήτων.

Η απόθεση αφυγρασμένων τελμάτων σε σωρούς (dry stack tailings) προβάλλεται ως best practice (όπως παρουσιαζόταν και η απόθεση σε “πάστα” το 2010-2011) αλλά, συμφωνα με τους ειδικούς, καμμία τέτοια εγκατάσταση τελμάτων δεν έχει δοκιμαστεί αρκετά στο χρόνο και, κυρίως, δεν έχει δοκιμαστεί σε κάποιο σημαντικό σεισμικό γεγονός.

Όταν η εταιρεία αποφασίσει να την παρουσιάσει και εδώ, θα την παρουσιάσει ως «βελτίωση» του σχεδίου, επειδή δήθεν θα μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αφού αντί για δύο χώρους απόθεσης θα γίνει ένας. Αλλά η εταιρεία έχει λόγο που μίσθωσε το Λοτσάνικο από τους καλόγερους της Μονής Ιβήρων και ήδη εκτελεί εκεί μεγάλης κλίμακας εργασίες – και δεν είναι για να το διατηρήσει ως δάσος. Στην πραγματικότητα, δημιουργεί χώρο για τα απόβλητα που θα προκύψουν από την εξόρυξη των άλλων πορφυρικών κοιτασμάτων της περιοχής (Φισώκα, Τσικάρα κλπ) που ήδη τα διαφημίζει στους μετόχους. Το κόκκινο σημάδι – πορφυρικό κοίτασμα – κάτω δεξιά στο χάρτη είναι η περιοχή «Κυράτσα», μόλις 3 χιλιόμετρα έξω από την Ιερισσό, στην οποία θα αναφερθούμε ξανά.