ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ…
«Divide et impera», (διαίρει και βασίλευε) «Divide ut imperas», «Divide ut regnes» (… για να βασιλέψεις).
«Όλοι μαζί ήταν γενναίοι, μα όταν άρχισε ο καθένας να σκέφτεται τον δικό του κίνδυνο, έγιναν δειλοί και πειθήνιοι» Τίτος Λίβιος
«Εν δε διχοστασίη και Ανδροκλέης πολεμαρχεί» (όταν πέφτει διχόνοια, κυβερνά ακόμα κι ο Ανδροκλής», Κρατίνος, κωμικός ποιητής, πρόδρομος του Αριστοφάνη
Ο καρδινάλιος Γούλσυ (Wolsey), αρχιεπίσκοπος της Υόρκης και πρωτοσύμβουλος του βασιλιά Ερρίκου 8ου στις αρχές του 16ου αιώνα θέλοντας να βρει τον τρόπο να αντιμετωπίσει η Αγγλία την Ισπανία και τον οίκο των Αψβούργων, που είχαν συμμαχήσει και κυριαρχούσαν στην Ευρώπη έθεσε το ζήτημα της «ισορροπίας των δυνάμεων» με τον εξής τρόπο:
«Πρέπει να εμποδίζουμε κάθε ευρωπαϊκό κράτος να γίνεται πολύ δυνατό, και να φροντίζουμε να διατηρούμε δύο ομάδες κρατών περίπου ισοδύναμες, υποστηρίζοντας πότε τη μια και πότε την άλλη, και μην αφήνοντας καμιάν απ’ αυτές να υπολογίζει με βεβαιότητα στη συνεχή υποστήριξη της Αγγλίας».
Ο καρδινάλιος ουσιαστικά επαναδιατύπωσε ένα δόγμα με το οποίο αυτοκρατορίες, κράτη, αλλά και συνασπισμοί κρατών, όχι μόνο για εκατοντάδες, αλλά για χιλιάδες χρόνια διαχειρίζονταν την ισχύ τους, προσδιορίζοντας τους συσχετισμούς, τις συμμαχίες, που μεταβάλλονταν ή διατηρούνταν άλλοτε με βραδύτητα και άλλοτε με την ταχύτητα και την βιαιότητα, που επέβαλλαν οι σχεδιασμοί που επικρατούσαν.
Το ίδιο δόγμα χρησιμοποιήθηκε για την καταστολή του λεγόμενου «εσωτερικού εχθρού» σε κάθε εποχή, σε κάθε εξέγερση, όταν η άμεση βία δεν επαρκούσε για την καταστολή των ανυπότακτων, αλλά και για την πλήρη αφομοίωση κινημάτων και την ουσιαστική πρόσδεσή τους σε ασφαλή για την εξουσία «λιμάνια».
Φυσικά στην τελευταία περίπτωση οι δυσκολίες μειώνονται λόγω των τρόπων που συγκροτείται κάθε κίνημα, της αναμφισβήτητης συνάφειάς του με την πολιτική, και της εμπλοκής με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε πολιτικές διαπραγματεύσεις, καθώς και της προσδοκίας όσων συμμετέχουν, άτομα ή πολιτικοί φορείς και οργανώσεις, για ολοένα και περισσότερη πολιτική αναγνώριση.
Επίσης, πρέπει μέσα σ’ όλα αυτά να λαμβάνουμε υπ’ όψιν τους όρους με τους οποίους εντάσσεται στην κινηματική ατζέντα το ζήτημα των βίαιων πρακτικών (συμπεριλαμβανομένων των ενόπλων εκδοχών), αλλά και της διαχείρισης του ζητήματος των (προσδιοριζόμενων από τους ίδιους και το κίνημα) πολιτικών κρατούμενων.
Οι εξουσιαστές γνωρίζουν, λοιπόν, καλά και εφαρμόζουν κατά περίπτωση το δόγμα «διαίρει και βασίλευε», γιατί πρώτα απ’ όλα τούς εξασφαλίζει την δυνατότητα να επιβληθούν χρησιμοποιώντας λιγότερες δυνάμεις, τούς επιτρέπει να επιβληθούν ασκώντας λιγότερη βία και επομένως το πλεονέκτημα να προσβλέπουν σε μεγαλύτερη κοινωνική νομιμοποίηση της καταστολής.
Η υπονόμευση, η επερχόμενη διχόνοια, η απομόνωση, η σύγχυση ιδεών, η απασχόληση του «εχθρού» σε απέραντες και διαρκείς φιλονικίες, δίχως αρχή και τέλος, αλλά και με αδυναμία κατανόησης των υπαρκτών ή ανύπαρκτων διαφωνιών, αργά ή γρήγορα δίνει τα επιθυμητά σημάδια αποσύνθεσης.
Ένα κουβάρι που δεν ξετυλίγεται, επειδή πλέον είναι απίστευτα μπερδεμένο.
Πολλές φορές υπάρχει τέτοια σύγχυση, που οι περισσότεροι εμπλεκόμενοι δεν γνωρίζουν πότε άρχισε το πρόβλημα, ποιοι και με ποιες διαδικασίες επιδίωξαν τον κατακερματισμό, αλλά και με ποιους τρόπους. Τα επί μέρους ζητήματα μετατρέπονται σε κυρίαρχα αλλά και στο κατ’ εξοχήν πεδίο μάχης.
«Ξαφνικά», όλοι μάχονται εναντίον όλων, αρκετοί αποσύρονται από μόνοι τους, άλλοι τόσοι επειδή τούς επιβάλλεται λόγω της επικράτησης ισχυρότερων αντιπάλων.
Τα πολιτικά συμφέροντα και οι ζωτικοί χώροι, όχι μόνο θεωρούνται θεμιτά, αλλά η υπεράσπισή τους ανάγεται σε ζήτημα ζωής και θανάτου. Εδώ, η εξουσία γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα το συγκεκριμένο πεδίο. Όταν τα πολιτικά συμφέροντα ορίζονται, διεκδικούνται, αλλά και το σημαντικότερο ζητούν διαρκώς την αναγνώρισή τους, τότε αυτός, δηλαδή το κράτος, που κρατά σταθερά την μπαγκέτα, είναι και αυτός, που ορίζει τους συσχετισμούς.
Η συνοχή παρά τις διαφορές, η συνάφεια ιδεών, η κοινότητα επιθυμιών, η ανιδιοτέλεια, η εμπιστοσύνη, η αλληλεγγύη μετατρέπονται σε κουρελόχαρτα.
Και τι μένει; Όλοι εναντίον όλων, μίσος, εμπάθεια, ιδιοτέλεια, πισώπλατα μαχαιρώματα, αλληλοεκβιασμοί, εξουσιαστικές λογικές και ανήκουστες εξαρτήσεις.
Και όσο πληθαίνουν οι εξαρτημένοι, οι εκβιαζόμενοι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τόσο ενισχύεται η διαίρεση, θεμέλιος λίθος της οποίας παραμένει μέχρι εσχάτων η διαστρέβλωση και το ψέμα. Γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερη προσβολή στην αλήθεια από την σιωπή όσων γνωρίζουν, όσων αποσύρονται στην σκιά, όχι τόσο της απραξίας, αλλά της ίδιας της σιωπής, που τους επιβλήθηκε.
Το κράτος, όπως είπαμε, υποδαυλίζει τις υπαρκτές ή ανύπαρκτες διαφορές, αλλά και τις κατασκευάζει. Η διαφορά είναι σημαντική. Η δυνατότητα κατασκευής σημαίνει διαφορετικό επίπεδο διάβρωσης, σημαίνει σημαντική διείσδυση σε κάθε πεδίο ιδεολογικό, οργανωτικό, επιχειρησιακό.
Η διαπίστωση αυτή δεν εκπορεύεται από κανενός είδους συνομωσιολογική διάθεση.
Η πολιτική στήριξη, η ενδυνάμωση μιας «πλευράς», που αφήνεται να «κατοχυρώνει» πόρους κάθε είδους (τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας), η ιδεολογική στήριξη, η θετική προβολή ή ακόμη και η αρνητική, στοιχειοθετούν πρώτα απ’ όλα την πολιτική αναγνώριση.
Ο ρόλος των πολιτικών μεσαζόντων είναι, επίσης, ιδιαίτερα σημαντικός, αλλά έχοντας πολλές φορές αναφερθεί στο θέμα θα περιοριστούμε στην εξής παρατήρηση. Η θέση των πολιτικών μεσαζόντων πολλές φορές δεν είναι σταθερή. Αυτό το γεγονός βοηθάει ιδιαίτερα στην αντίληψη, ακόμη και ενός επιφανειακού παρατηρητή των διαδρομών, αλλά και των εξουσιαστικών σχεδιασμών με τον πλέον πειστικότερο τρόπο…
Παρ’ όλα αυτά, η χρήση τοποτηρητών έχει ορισμένες σημαντικές διαφορές, καθώς ο ρόλος τους δεν ταυτίζεται επακριβώς με εκείνον των πολιτικών μεσαζόντων, παρ’ ότι πράγματι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει μια σχετική αλληλοεπικάλυψη.
Εν συντομία, μπορούμε να διακρίνουμε την φθορά, που υφίσταται ένας τοποτηρητής εξ αιτίας της διαρκούς επίβλεψης, παρέμβασης, διόρθωσης και ελέγχου μια κατάστασης, που τείνει να καταστεί «ανεξέλεγκτη». Μια φθορά, την οποία δεν μπορεί να σηκώνει ο πολιτικός μεσάζοντας, ο οποίος εμφανίζεται «ατσαλάκωτος» και με «κύρος» και κυρίως δίχως εμφανή εμπλοκή στα «κοινά και τετριμμένα».
Μια φθορά, που θα ήταν εντελώς αντίθετη στον βασικό ρόλο του κάθε πολιτικού μεσάζοντα, ο οποίος θα εγγυηθεί την διαδικασία, θα καταγράψει τα σημεία, που οι δύο πλευρές δέχονται να «συναντηθούν», στις παραχωρήσεις στις οποίες είναι διατεθειμένες να προχωρήσουν, αλλά και στην καταγραφή των κοινών εχθρών οι οποίοι θα συμφωνηθεί είτε να απομονωθούν είτε να προγραφούν…
Συσπείρωση Αναρχικών
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 167, Ιανουάριος 2017
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
