ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ
[…] Το βιβλίο «ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ» (έκδοση Ισνάφι) περιέχει δύο κείμενα: Το «Ο Εβραϊκός σοσιαλισμός στην Οθωμανική Θεσσαλονίκη» του Σουκρού Ιλιτζάκ και το « Ζητήματα σχετικά με την απεργία των Ελλήνων σερβιτόρων στην Θεσσαλονίκη του 1908» της Μαρίνας Αγγελοπούλου.
Στο πρώτο κείμενο υπάρχουν πολλά στοιχεία για την σύσταση του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης την περίοδο των Νεότουρκων, την οικονομία της πόλης, πολεοδομικά χαρακτηριστικά της και την θέση της γυναίκας, σε σχέση πάντα με τις διάφορες εθνότητες που συνέθεταν την πόλη, αλλά επίσης και τις πολιτικές εξελίξεις στην διοίκησή της. Κυρίως, όμως, επικεντρώνεται στον εβραϊκό πληθυσμό της πόλης, που σύμφωνα με το βιβλίο αριθμούσε 15.000 οικογένειες. Ένα σημείο στο οποίο επίσης επικεντρώνεται το κείμενο είναι η ίδρυση και λειτουργία της «Φεντερασιόν» (Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης) που αποτελούταν κυρίως από Εβραίους εργάτες. Το κείμενο αν και φαινομενικά προσεγγίζει την ιστορική αυτή περίοδο της Θεσσαλονίκης με ένα οικονομικο-κεντρικό, «ταξικό» πρίσμα, στην πραγματικότητα αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια παρουσίασης της διαπλοκής και σύγκρουσης όλων των κοινωνικών παραμέτρων που συνέθεταν την κοινωνία της πόλης.
Το δεύτερο κείμενο δίνει ένα συγκεκριμένο παράδειγμα αυτού του πολύπλευρου ανταγωνισμού της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης. Όμως υπάρχουν και πολλά ακόμα στοιχεία για την κοινωνική κατάσταση της πόλης που βοηθούν για μια πληρέστερη κατανόηση των συνθηκών της εποχής.
Το πρίσμα με το οποίο το βιβλίο προσεγγίζει την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή διαφέρει άρδην από την κλασσική ιστορία που ασχολείται μόνο με εθνικούς πολέμους, εκλογές, δικτατορίες κλπ. Ειδικά για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης συνήθως δεν αναφέρεται σχεδόν τίποτα στα ιστορικά βιβλία, που κυκλοφορούν στον ελλαδικό χώρο. Το ίδιο συμβαίνει για πολλά, περισσότερο ή λιγότερο έντονα κοινωνικά γεγονότα που συνέβησαν.[…]
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 34, 15 Δεκεμβρίου 2004