Φέισμπουκ, προσωπικά δεδομένα και ο εφιάλτης του μέλλοντος, που βρίσκεται ήδη εδώ…
Στις 12 Απριλίου 2018 ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ ζήτησε προσωπικά και επίσημα συγγνώμη, στην κατάθεσή του, στο Κογκρέσσο, για τα λάθη στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και για την πολιτική χειραγώγηση. «Είναι προφανές σήμερα ότι δεν έχουμε κάνει αρκετά για να αποτρέψουμε αυτά τα εργαλεία να χρησιμοποιούνται λανθασμένα. Δεν λάβαμε ένα μεγάλο μέρος των ευθυνών μας και αυτό ήταν μεγάλο λάθος. Ήταν λάθος μου και λυπάμαι», δήλωσε αναφερόμενος στο «σκάνδαλο» διαρροής προσωπικών δεδομένων 85 εκατομμυρίων αμερικανών, που χρησιμοποιήθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία τονίζοντας ότι το Facebook βρίσκεται σε «φιλοσοφική καμπή».
Φυσικά ο Ζούκεμπεργκ ψεύδεται και μάλιστα ασυστόλως. Δεν έγινε κανένα απολύτως λάθος. Αλλά η ουσία βρίσκεται αλλού.
Ας δούμε τι γράφει σχετικά, ήδη από το 2016, ο ισραηλινός ιστορικός Χαράρι στο βιβλίο του Homo Deus:
«Μια πρόσφατη μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από τη νέμεση της Γκούγκλ –το Φέισμπουκ– έχει υποστηρίξει ότι ήδη σήμερα ο αλγόριθμος του Φέισμπουκ μπορεί να εκτιμήσει καλύτερα την προσωπικότητα και τις προδιαθέσεις των ανθρώπων απ’ ότι ακόμα κι οι φίλοι, οι γονείς, και οι σύντροφοί τους. Η μελέτη έγινε σε δείγμα 86,220 εθελοντών που έχουν λογαριασμό στο Φέισμπουκ και που συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο προσωπικότητας με εκατό ερωτήσεις. Ο αλγόριθμος του Φέισμπουκ προέβλεψε τις απαντήσεις των εθελοντών, βασισμένος στα λάικ τους –ποιες σελίδες, εικόνες, βίντεο είχαν σημειώσει ως αυτές που τους άρεσαν. Όσο περισσότερα λάικ, τόσο ποιο ακριβείς ήταν οι προβλέψεις. Οι προβλέψεις του αλγόριθμου συγκρίθηκαν με τις προβλέψεις συναδέλφων, φίλων, συγγενών και συζύγων. Είναι εκπληκτικό ότι αρκούσαν στον αλγόριθμο δέκα λάικ για να ξεπεράσει τις προβλέψεις των συναδέλφων. Χρειαζόταν εβδομήντα λάικ για να ξεπεράσει αυτές των φίλων, 150 για των συγγενών και 300 για των συζύγων. Με άλλα λόγια, αν τυχαίνει να έχεις κάνει πάνω από 300 λάικ στο λογαριασμό σου ο αλγόριθμος του Φέισμπουκ μπορεί να προβλέψει τις απόψεις και τις επιθυμίες σου καλύτερα απ’ ότι ο άντρας ή η γυναίκα σου […] Η έρευνα κλείνει με την ακόλουθη πρόβλεψη (η οποία ανήκει στους ανθρώπους που έγραψαν το άρθρο, όχι στον αλγόριθμο του Φέισμπουκ): «οι άνθρωποι μπορεί να εγκαταλείψουν τις δικές τους ψυχολογικές εκτιμήσεις και να βασίζονται στους υπολογιστές για να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή τους, όπως η επιλογή δραστηριοτήτων, σταδιοδρομίας ή ακόμα και ερωτικών συντρόφων. Είναι πιθανό αυτές οι βασισμένες σε δεδομένα αποφάσεις να βελτιώσουν την ζωή των ανθρώπων.
Από μια πιο δυσοίωνη πλευρά, η ίδια μελέτη υπαινίσσεται ότι στις μελλοντικές προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, μπορεί το Φέισμπουκ να μην ξέρει μόνο τις πολιτικές απόψεις δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών, αλλά επίσης και ποιοι απ’ αυτούς είναι οι κρίσιμοι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι και πως μπορεί να επηρεαστούν. Το Φέισμπουκ θα μπορούσε να λέει ότι στην Οκλαχόμα η κούρσα μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεμπουπλικάνων είναι πολύ αμφίρροπη, να εντοπίσει τους 32.417 ψηφοφόρους που δεν έχουν ακόμα αποφασίσει και να προσδιορίζει τι χρειάζεται να πει κάθε υποψήφιος για να τους φέρει προς το μέρος του. Πως μπορεί το Φέισμπουκ να αποκτά αυτά τα πολύτιμα πολιτικά δεδομένα; Του τα δίνουμε δωρεάν.
Στο απόγειο του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού οι κονκισταδόρες και οι έμποροι αγόραζαν ολόκληρα νησιά με αντάλλαγμα χρωματιστές χάντρες. Στον 21ο αιώνα, τα προσωπικά μας δεδομένα είναι το πιο πολύτιμο περιουσιακό μας στοιχείο που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ακόμα να προσφέρουν και το δίνουμε σε γίγαντες της υψηλής τεχνολογίας με αντάλλαγμα υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και αστεία βίντεο με γατάκια».
Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι η κλοπή προσωπικών δεδομένων, για την οποία προφανώς αδιαφορούν οι χρήστες του Φέισμπουκ, αφού οι περισσότεροι την θεωρούν δεδομένη και παρ’ όλα αυτά δεν πτοούνται στο να τα προσφέρουν οικειοθελώς. Οι άνθρωποι καλούνται να πιστέψουν ότι είναι πλέον προς το συμφέρον τους να αφεθούν στις δυνατότητες των αλγορίθμων να αποφασίζουν, για εκείνους, για τα πάντα. Η συγκεκριμένη έρευνα δεν αποτελούσε μόνο μια επίδειξη προς τους αγοραστές των προσωπικών δεδομένων, αλλά πρώτα απ’ όλα σ’ όλους εκείνους που οικειοθελώς αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως «προϊόν».
Ένα «προϊόν» που μπορεί να βελτιώνεται, φθάνει να εμπιστευτούμε τα πάντα στους αλγόριθμους.
Προσδεθείτε. Οι ταχύτητες θα είναι ιλιγγιώδεις. Ο «Θαυμαστός Κόσμος» είναι ήδη εδώ…
Λ.
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
