Γιατί οι λαγοί δεν παίρνουν LEXOTANIL?
Aπό την ψυχολόγο Εύη Νικολοπούλου.
Φανταστείτε ότι είστε ένα χαριτωμένο ελάφι σε κάποιο βουνό, ή ένας λαγός στο δάσος. Πόσο ήρεμοι θα μπορούσατε να είσαστε, όταν γνωρίζατε ότι είστε ο εκλεκτότερος μεζές για μια σειρά από θηρία όπως οι τίγρεις, τα λιοντάρια, οι λύκοι, τα κούγκαρ, τα τζάγκουαρς κτλ; Όταν γνωρίζατε ότι είστε καθημερινά υποψήφιος για βίαιη αποχώρηση από τον μάταιο τούτο κόσμο, στο Survivor της ζωής;
S Situation
T That
R Release
E Emergency
S Signals for
S Survival
Οι έρευνες μας λένε ότι, παρόλο που τα ζώα βρίσκονται πολύ συχνά σε θανάσιμο κίνδυνο, ενεργοποιούν την αντίδραση του στρες, σχεδόν αποκλειστικά όταν βρίσκονται σε σεξπιρικό δίλημμα.
To be or not to be. Δηλαδή όταν μάχονται για την επιβίωση. Ούτε ένα δευτερόλεπτο πιο πριν. Τι κάνουμε εμείς οι άνθρωποι διαφορετικό από τους φίλους μας στη ζούγκλα;
Ενεργοποιούμε την αντίδραση του στρες όχι μόνο όταν κινδυνεύει η ζωή μας, αλλά ακόμα και όταν σκεφτόμαστε ότι κινδυνεύει η ζωή μας: όταν φανταζόμαστε μια μελλοντική απειλή, την πιθανότητα μιας αρρώστιας, ή την δυσκολία μας να αποπληρώσουμε το στεγαστικό μας δάνειο. Μέχρι εδώ ακούγεται λογικό. Τώρα έρχεται το παράδοξο.
Εξίσου κίνδυνο αποτελεί για μας, μια απειλή για την αυτοεκτίμηση μας ή ένα πλήγμα στην κοινωνική μας εικόνα: Μια αρνητική κριτική στη δουλειά, ένα κουτσομπολιό για την προσωπική μας ζωή, μια λάθος κουβέντα σε λάθος στιγμή κτλ. Η υποψία ότι έχουμε γίνει ρόμπα, ότι κάναμε γκάφα, ότι πέσαμε στα μάτια κάποιου προσώπου που εκτιμούμε, πατάει το συναγερμό. Στα ζώα δηλαδή το άγχος σε μεγάλο βαθμό έχει θεματική την επιβίωση, στους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού είναι ψυχοκοινωνικό.
Αυτός ο μηχανισμός, όταν ενεργοποιείται τακτικά και για μεγάλο διάστημα, λέγεται χρόνιο στρες, και παύει να είναι προστατευτικός αλλά επιβλαβής και ίσως και θανατηφόρος. Η ενεργοποίηση του στρες καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Mε απλά λόγια, το να είμαστε συνέχεια στην τσίτα, όχι μόνο δεν βοηθάει, αλλά μας οδηγεί κατευθείαν στον ΕΟΠΥΥ.
Ο καθηγητές του Στάνφορντ Ρόμπερτ Σαπόλσκυ, που μελετάει 30 χρόνια τους μπαμπουίνους στην Κένυα, θηλαστικά με υψηλή κοινωνικότητα και στενοί συγγενείς του homo sapiens, ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέροντα ευρήματα, ανακάλυψε πως ένας στρεσογόνος παράγοντας είναι η θέση που κατέχουμε στην κοινωνική ή εργασιακή ιεραρχία. Τα επίπεδα της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, σε έναν υπάλληλο σε μια εταιρεία, με χαμηλό εισόδημα, με μηδενικές προοπτικές ανόδου στην ιεραρχία και με ανύπαρκτη/κακή ιατροφαρμακευτική κάλυψη, είναι σαφώς υψηλότερα σε αυτόν παρά στον προϊστάμενο του που δεν έχει τα σχετικά προβλήματα.
Εδώ έρχεται όμως το ακόμα πιο ενδιαφέρον και ανατρεπτικό συμπέρασμα: Εάν ο υπάλληλος αυτός, που νιώθει τελευταίος τροχός της αμάξης στην δουλειά του, στην κοινωνική του ζωή απολαμβάνει αναγνώριση και επιτυχία, όντας για παράδειγμα ο αρχηγός της συνοικιακής ποδοσφαιρικής ομάδας, ο παράγοντας υψηλό στρες μειώνεται, εξουδετερώνεται ή αντισταθμίζεται.
Ο συνδυασμός συχνότητα μαζί με ένταση, είναι επικίνδυνος και θανατηφόρος. Το καθημερινό και χρόνιο στρες έχει συσχετιστεί με την γήρανση των κυττάρων, και την πρόκληση αλλαγών και φθοράς στο dna μας. Συσχετίζεται θετικά με αυτοάνοσα νοσήματα, διαβήτη, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και μείωση του προσδόκιμου ζωής. Έλκος στομάχου, υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιαγγειακά νοσήματα και δε συμμαζεύεται. Ας μην πω άλλα, δε θέλω να σας στρεσάρω περισσότερο.
Ας μην είμαστε όλο γκρίνια και μουρμούρα όμως, ας δούμε και τα θετικά του στρες: σε χαμηλή ένταση, όχι απλά δεν είναι επιβλαβές, αλλά ίσως βοηθάει και στην κινητοποίηση μας, να βελτιώσουμε τις δεξιότητες μας, να οργανώσουμε καλύτερα την προετοιμασία μας, αν π.χ έχουμε να δώσουμε εξετάσεις κτλ. Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν ότι το χαμηλό στρες, -ή ακόμα και το οξύ αλλά όταν ενεργοποιείται σε εξαιρετικές περιπτώσεις, – μπορεί ακόμα και να οδηγήσει σε αύξηση των νευρώνων του εγκεφάλου.
Τι θα μπορούσε να μετριάσει, να μαλακώσει και να εξισορροπήσει το άγχος, που δημιουργείται στην παιδική ηλικία; Οι έρευνες δείχνουν το υποστηρικτικό κοινωνικό περιβάλλον γενικότερα. Ειδικότερα όμως: στα παιδιά σχολικής ηλικίας, οι έρευνες έχουν αποφανθεί ότι οι γονείς είναι καταλυτικός παράγοντας στο να μειώσουν το άγχος των παιδιών τους, κάτι που διαφοροποιείται στην εφηβεία, όπου η ομάδα των συνομηλίκων είναι πιο αρμόδια και αποτελεσματική στο να καταφέρει το ίδιο αποτέλεσμα.
Το συμπέρασμα έρχεται αβίαστο.
Είμαστε τόσο έξυπνοι ως είδος, ώστε καταφέραμε να εξελίξουμε τεχνολογία και πολιτισμό, και κατορθώσαμε να μην ανησυχούμε για την επιβίωση μας σε καθημερινή βάση. Άλλα και τόσο ανόητοι, ώστε να αγνοούμε ή να υποτιμάμε το γεγονός ότι έχουμε μετατρέψει έναν πολύτιμο μηχανισμό αυτοσυντήρησης σε συστηματικό αυτό-σαμποτάζ.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ:
1. http://www.apa.org/monitor/2014/10/chronic-stress.aspx
2. https://theconversation.com/what-animals-can-teach-us-about-stress-42500
3. https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-last-best-cure/201508/7-ways-childhood-adversity-can-change-your-brain
4. http://www.apa.org/pi/families/resources/newsletter/2014/12/stress-early-adolescence.aspx
5. https://news.stanford.edu/news/2007/march7/sapolskysr-030707.html
6. https://edition.cnn.com/2018/06/01/health/bad-news-bad-health/index.html
7. https://www.hsa.org.uk/stress-in-animals/stress-in-animals
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
