“Γιατί της αξίζει”. Το βλέμμα της ‘αγέλης’ πέρα από τον βιασμό.
της Γιάννας Παπαπαύλου
Γυναίκα μοντέλο κοιτάει τον φακό καθώς το λεκτικό μήνυμα της διαφήμισης ντύνει την οθόνη: ‘Γιατί μου αξίζει’. Οι λέξεις φορτίζουν την εικόνα με νοηματικό περιεχόμενο, το οποίο, ενώ είναι μια σίγουρη διατύπωση, αφήνει ασάφειες ως προς τη σύνδεση ανάμεσα στην εικόνα και στις λέξεις. Τι ακριβώς είναι αυτό που αξίζει σε μια γυναίκα με ένα κενό, αλλά μακιγιαρισμένο βλέμμα και ποιος το καθορίζει; Αυτό είναι το περιστατικό ένα.
Σε μια δικαστική αίθουσα στην Ισπανία, όπου δικάζονται πέντε άντρες για τον ομαδικό βιασμό 18χρονης, γίνεται προβολή του βίντεο των φρικτών πράξεων τους, μιας και οι ίδιοι το βιντεογράφησαν και μοιράστηκαν σε κοινό τους γκρουπ στο WhatsApp, επονομαζόμενο ως ‘La Manada’, δηλαδή ‘Η αγέλη των λύκων’. Το βίντεο χρησιμοποιείται από την υπερασπιστική γραμμή των κατηγορουμένων ως αθωωτικό για τις βίαιες πράξεις τους. Στο βίντεο εξετάζεται η συμπεριφορά της κοπέλας και συγκεκριμένα το ύφος της. Είναι ακίνητη με ένα κενό βλέμμα ή και κλειστά μάτια σαν να κοιμάται, άρα ήταν συναινετική η πράξη, άρα της αξίζει ό,τι έπαθε, αποφαίνεται ο δικηγόρος υπεράσπισης. Αυτό είναι το περιστατικό δύο.
Άλματα συσχετισμών ανάμεσα στα δύο περιστατικά μπορούν να γίνουν, τα οποία όμως δεν απομακρύνονται από το βασικό πλαίσιο στα οποία εγγράφονται, και αυτό δεν είναι άλλο από την αντρική σκοποφιλική ματιά κι επιτελεστικότητα των δύο φύλων. Πιο συγκεκριμένα, η περίπτωση του ομαδικού βιασμού της 18χρονης από την ‘Αγέλη’, αποτελεί αντικείμενο φαινομενολογικής και σημειολογικής εξέτασης, καθώς η εξέλιξη των γεγονότων του ίδιου του συμβάντος αλλά και της εκδίκασης, επικεντρώνεται σε πρωτοφανή στοιχεία αθώωσης ή ενοχοποίησης και τα οποία βασίζονται στη νοηματοδότηση της εικόνας υπό τους άνισους όρους των έμφυλων διακρίσεων.
Η γυναίκα θα αποτελεί πάντοτε την ύπαρξη στην οποία θα αποτυπωθούν όλοι οι κανόνες, οι προσδοκίες και τρόποι συμπεριφοράς. Σαν ένας κενός καμβάς, που δεν έχει αυθύπαρκτη υπόσταση, αλλά πάντοτε υπόκειται στην λεκτική και σωματική κανονικοποίηση του βλέμματος της ‘αγέλης’. Οι γυναίκες πάντοτε μετατρέπονται σε αντικείμενα τα οποία υπάρχουν για να τα βλέπουμε. Οι 5 κατηγορούμενοι για τον βιασμό της 18χρονης, προσέλαβαν ιδιωτικό ντετέκτιβ να παρακολουθεί τη συμπεριφορά της μετά το βιασμό. Στοιχεία που αναφέρθηκαν στο δικαστήριο ως αθωωτικά ήταν το γεγονός ότι συνέχιζε τη ζωή της, έβγαινε με φίλους και έκανε αναρτήσεις στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Ακόμη περισσότερο, φωτογραφίες της πριν τον βιασμό που την έδειχναν να διασκεδάζει σε πάρτυ κρίθηκαν αθωωτικές (ή ενοχοποιητικές για την κοπέλα), μιας και η λεζάντα της ‘αγέλης’, “γιατί της άξιζε να πάθει αυτό που έπαθε”, συμφωνούσε με τη διεστραμμένη αντίληψη της κουλτούρας του βιασμού ότι η ανέμελη συμπεριφορά μιας γυναίκας μπορεί να είναι αιτία βιασμού.
Η ‘αγέλη’ βλέπει, εξετάζει και κανονικοποιεί τη γυναίκα, αποτυπώνοντας την ενοχή στην ίδια. Όποια κι αν είναι η πράξη, η συμπεριφορά της, η ‘αγέλη’ θα πει “γιατί της αξίζει”, γιατί σε μια εξίσωση με ένα θύμα κι ένα θύτη η βαρύτητα ενοχοποίησης γέρνει προς τη μεριά εκείνη όπου είναι πιο εύκολα χειραγωγήσιμη η εικόνα. Γιατί, τι κι αν οι 5 βιαστές λίγες μέρες πριν προβούν στην πράξη τους, αντάλλαζαν γραπτά μηνύματα όπου εξέφραζαν την πρόθεση τους πράγματι να βιάσουν μια κοπέλα! Αυτό δεν κρίθηκε ενοχοποιητικό, καθώς ούτε ενοχοποιητικό κρίθηκε το ίδιο το βίντεο του βιασμού, μιας και καταδικάστηκαν μόνο για σεξουαλική παρενόχληση κι όχι για βιασμό.
Ο λόγος της ‘αγέλης’ επέρχεται σαν αφήγηση πάνω στην κατασκευασμένη εικόνα της γυναίκας. Η επιβολή αυτής της εξουσιαστικής δυναμικής κανονικοποιεί τις συμπεριφορές της τελευταίας και διαστρεβλώνει την ύπαρξη της, μιας και υπόκειται σε συνεχή παρακολούθηση κι εξέταση υπό το βλέμμα της ‘αγέλης’. Η γυναίκα μετατρέπεται σε αντικείμενο, με τη σεξουαλικοποίηση του σώματος της να αποτελεί ταυτοτικό στοιχείο της ύπαρξης της.
Οι πέντε άντρες προσέγγισαν την 18χρονη κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ ταυρομαχίας στην Παμπλόνα, και προσφέρθηκαν να την οδηγήσουν στο αμάξι της. Πριν φτάσουν εκεί, την παρέσυραν σε ένα υπόγειο, όπου την βίασαν, τραβώντας συγχρόνως βίντεο των πράξεών τους. Η τρομοκρατημένη γυναίκα παρέμεινε ακίνητη μέχρι να τελειώσει το μαρτύριο της. Οι πέντε την άφησαν σε άθλια κατάσταση, κλέβοντας και το κινητό της τηλέφωνο. Η ίδια, όταν μπόρεσε να σηκωθεί και να συγκροτήσει τη σκέψη της, αμέσως προέβη σε καταγγελία του βιασμού της.
Για ακόμη μια φορά, κανένα δικαστήριο δεν αντιλαμβάνεται πώς είναι να αμαυρώνεται η γενετήσια ορμή των σεξουαλικών σχέσεων, που θα δώσει ενδεχομένως τη νέα ζωή, σε μια απέραντη νέκρωση όλου σου του είναι. Αντιθέτως, υπέγραψε ως λεζάντα “Γιατί της αξίζει”.
*Στη φωτογραφία 1, γυναίκα διαμαρτύρεται για την απόφαση του δικαστηρίου, κρατώντας τις επώνυμες φωτογραφίες των βιαστών, όπου αναγράφεται το εξής: “Εν τω μεταξύ, η αγέλη απαιτεί σεβασμό στην ιδιωτικότητά της και όπως τα ονόματα και τα πρόσωπα τους να μην εξαπλωθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δε θα ήταν κρίμα αν αυτή η εικόνα γινόταν viral;”
**Στη φωτογραφία 2, το σύνθημα στον τοίχο διαβεβαιώνει “Αδελφή, εγώ σε πιστεύω”.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον “Δρόμο”, τo Σάββατο 5.5.2018
Ετικέτες
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
