Επιστήμη

H «φωτόμπαλα» που έκανε την Ελλάδα να κοιτάξει στον ουρανό

ΑΠΕ-ΜΠΕ
Tην Τρίτη, 21 Σεπτεμβρίου 2021, μία μέρα πριν τη φθινοπωρινή ισημερία, ο νυχτερινός ουρανός της Ελλάδος, από τη Σαντορίνη μέχρι την Αττική, κι από την Θεσσαλία έως τον Έβρο, πήρε στιγμιαία «φωτιά», εξαιτίας ενός θαυμαστού και σπάνιου φαινομένου. Ο χρόνος θέασης και αντίδρασης μπροστά στο γεγονός ήταν μάλιστα τόσο λίγος, όσος απαιτείται για να πάρουμε μία βαθιά ανάσα. Τι ήταν όμως αυτό που έκανε μια χώρα να κοιτά με δέος τον ουρανό;

«Ένα τέτοιο γεγονός ήταν το μεγάλο μετέωρο που εμπίπτει στη κατηγορία των φαινομένων «fireball» (σ.σ φωτόμπαλα). Είναι ένα γεγονός σπάνιο και επιστημονικά ενδιαφέρον», εξήγησε μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ ΜΠΕ, «Πρακτορείο 104.9FM» ο κ. Ιωάννης Μπαζιώτης, επίκουρος καθηγητής ορυκτολογίας-πετρολογίας στο τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Φωτοβόμβες από κοσμικό υλικό

«Η πλειονότητα του υλικού που περνά την ατμόσφαιρα της Γης είναι μικροσκοπικοί κόκκοι- μικρότεροι του ενός χιλιοστού- που καίγονται σε ύψος μεγαλύτερο των 70 χιλιομέτρων. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα σε μέγεθος σώματα, συνοδεύονται από τη παραγωγή δυνατού φωτός, έχοντας φωτεινότητα μεγαλύτερη από την αντίστοιχη που έχει ο πλανήτης Αφροδίτη στο μέγιστο της φωτεινότητάς της!», εξηγεί ερωτηθείς για την αιτία που προκάλεσε το τόσο εντυπωσιακό “φως” στον ουρανό, ο ειδικευμένος ερευνητής.

Πόσο συχνά συμβαίνει κάτι τέτοιο; Είναι μια συγκυρία που μπορεί να προκαλέσει ανησυχία; «Αντίστοιχα γεγονότα έχουν εμφανιστεί στο παρελθόν σε διάφορες περιοχές του πλανήτη μας. Αξιοσημείωτο είναι αυτό που συνδέεται με τον τραυματισμό περισσότερων των 1.000 ανθρώπων, κι έλαβε χώρα στη Ρωσία, στις 15 Φεβρουαρίου 2013. Τότε, ένας μικρός αστεροειδής εκτιμώμενης διαμέτρου 17 μέτρων εισήλθε στην ατμόσφαιρα της Γης με την απίστευτη ταχύτητα των περίπου 20 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο» απαντά ο κ.Μπαζιώτης.

Ο Έλληνας επιστήμονας εξηγεί πως στο συγκεκριμένο περιστατικό της Ρωσίας, το βραχώδες σώμα από το διάστημα, άρχισε να «σπάει» σε κομμάτια σε ύψος 19 έως 24 χιλιομέτρων, και κατέπεσε βόρεια της περιοχής Τσελιάμπινσκ και η ενέργεια που συνόδεψε την πτώση του ήταν υψηλότατη. «Το μεγαλύτερο από τα κομμάτια που ανακτήθηκαν είχε βάρος λίγο μεγαλύτερο από 650 κιλά (!) και ανασύρθηκε από τη λίμνη Cebarkul. Η συνολική ενέργεια που απορροφήθηκε από την ατμόσφαιρα κατά την είσοδο του μετεώρου, ισοδυναμούσε με περίπου 470 κιλοτόνους ΤΝΤ, όντας κατά μέσο όρο 30 φορές μεγαλύτερη από εκείνη που εκλύθηκε κατά την έκρηξη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα! Το κρίσιμο σε αυτό το γεγονός μάλιστα ήταν ότι τον αστεροειδή αυτό δεν τον «είδαμε». Πριν μπει στην ατμόσφαιρα της Γης, «κινούνταν στη σκιά» ενός άλλου αστεροειδούς, του 2012 DA14, και δεν ήταν γνωστός στους επιστήμονες» τονίζει ο κ.Μπαζιώτης.

Σε ότι αφορά δε την Ελλάδα, εξηγεί πως υπάρχει μόνο μία περίπτωση επιβεβαιωμένης ανάκτησης μετεωρίτη, τον Ιούνιο 1818, στη περιοχή των Σερρών. Το δείγμα αυτό, που ονομάστηκε Seres, εκτίθεται στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης στην Αυστρία.

Επιστήμη και Προειδοποίηση

«Όπως γίνεται αντιληπτό, πάντα έπεφταν αστεροειδείς διαφορετικών μεγεθών και το ίδιο θα συνεχίσει να γίνεται και στο μέλλον. Η προσπάθεια ιχνηλάτησης της πορείας εισόδου τέτοιων σωμάτων, μέχρι τη πτώση τους στην επιφάνεια της Γης και η πιθανή επιβίωσή τους από τη πρόσκρουση γίνεται σήμερα δυνατή μέσω της τεχνολογίας. Από το 2016 έχει αναπτυχθεί ένα Διεθνές δίκτυο ιχνηλάτησης μετεώρων -το FRIPON (Fireball Recovery and Interplanetary Observation Network)- που έχει φθάσει σήμερα να αριθμεί τη συμμετοχή 10 ευρωπαϊκών χωρών», απαντά ο κ.Μπαζιώτης στο ζήτημα της ύπαρξης εργαλείων παρατήρησης των μετεώρων. «Η ανάκτηση των μετεωριτών από την επιφάνεια της Γης, είναι το επόμενο βήμα της ιχνηλάτησης εκείνων των μετεώρων που διασώθηκαν μερικώς, κι εκείνο που μας βοηθά να κοιτάξουμε με μεγάλη λεπτομέρεια τα μητρικά τους σώματα -τους αστεροειδείς, τα πλανητοειδή, τους πλανήτες- που εισέβαλαν βιαίως στην ατμόσφαιρα της Γης», τονίζει για την επιστημονική οπτική.

Μάτια στον ουρανό

«Μέχρι τη στιγμή που θα στήσουμε στην Ελλάδα ένα δίκτυο ιχνηλάτησης μετεώρων, η βοήθεια του καθημερινού ανθρώπου είναι κάτι παραπάνω από σημαντική. Αν πιστεύετε ότι είδατε ένα μεγάλο μετέωρο, αντίστοιχο με αυτό της 21ης Σεπτεμβρίου 2021, τότε μπορείτε να το αναφέρετε στην ιστοσελίδα της International Meteor Organization (https://fireball.amsmeteors.org/members/imo/report_intro/)», τονίζει ο κ. Μπαζιώτης που καλεί κάθε παρατηρητή και σε προσωπική επαφή με τον ίδιο και την ομάδα του.

Για όσους ενδιαφέρονται για τον τομέα, στο πλαίσιο της Agri Innovation Expo (1η έκθεσης Έκθεση Έρευνας, Καινοτομίας & Μεταφοράς Τεχνολογίας) του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και στο διάστημα 28-30 Σεπτεμβρίου 2021, το εργαστήριο Ορυκτολογίας-Γεωλογίας, «θα δώσει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να δει εξοπλισμό τηλεπισκόπησης και χαρτογράφησης, να θαυμάσει και να αγγίξει εκπληκτικής ομορφιάς μετεωρίτες ηλικίας 4,5 δισεκατομμυρίων ετών», και να ευαισθητοποιηθεί σε θέματα σχετικά με τους -«αμελητέους, αλλά υπαρκτούς…»- κινδύνους που μπορούν να προκληθούν από μία πιθανή πρόσκρουση ενός αστεροειδούς στη Γη.

ΠΗΓΗ: ertnews.gr