Η λαίλαπα των πλειστηριασμών κι οι ποινικές ευθύνες της Τράπεζας της Ελλάδας
Με εναρκτήριο λάκτισμα για την κούρσα που θα οδηγήσει στην μεγαλύτερη εκποίηση περιουσιακών στοιχείων που έχει ποτέ σημειωθεί επί ελληνικού εδάφους ισοδυναμεί ο αναθεωρημένος Κώδικας Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδας για τα «κόκκινα δάνεια» που υπογράφτηκε στις 2 Αυγούστου 2016. Εκ πρώτης όψεως, η απόφαση της Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων της κεντρικής τράπεζας φαίνεται να βάζει τάξη στο χάος περιγράφοντας με κάθε αυστηρότητα τα βήματα που πρέπει να ακολουθεί κάθε πιστωτικό ίδρυμα απέναντι σε φυσικά, νομικά πρόσωπα και επαγγελματίες που έχουν καθυστερημένες οφειλές. Για παράδειγμα ορίζει ότι κάθε ίδρυμα «οφείλει να θεσπίσει λεπτομερώς καταγεγραμμένη Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων, με κατηγοριοποίηση δανείων και δανειοληπτών… Να λαμβάνει όλα τα απαιτούμενα μέτρα για τη διασφάλιση των κανόνων διαφάνειας και κατάλληλης και έγκαιρης ενημέρωσης του ιδιοκτήτη.
Να συστήσει Επιτροπή Ενστάσεων συγκροτούμενη από τουλάχιστον τρία ανώτερα στελέχη, κοκ». Περιλαμβάνει μάλιστα στο Παράρτημα ακόμη και τυποποιημένες φόρμες που θα συμπληρώνονται από την τράπεζα όπου θα αναφέρονται στοιχεία για το μηνιαίο εισόδημα, την ακίνητη περιουσία, κ.α. Στην πραγματικότητα ο αναθεωρημένος Κώδικας Δεοντολογίας δεν κάνει τίποτε άλλο πέρα από το να «κανονικοποιεί» και να ρυθμίζει τη διαδικασία που θα οδηγήσει στο ξεπούλημα των κόκκινων δανείων. Περισσότερο μοιάζει με το εγχειρίδιο χρήσης που συνοδεύει την εκτέλεση μιας θανατικής ποινής, ενδύοντας την πιο βάρβαρη διαδικασία με τα ιερά άμφια της τυπικής νομιμότητας. Είναι με άλλα λόγια ο «οδικός χάρτης» που θα επιτρέψει τους μαζικούς πλειστηριασμούς οι οποίοι θα ξεκινήσουν κατ’ εφαρμογή των όσων προβλέπει το Μνημόνιο Τσίπρα και θα θωρακίζει νομικά τις τράπεζες και τα στελέχη τους από πιθανές προσφυγές θιγόμενων δανειοληπτών.
Παρόλα αυτά νομικές ευθύνες υφίστανται! Η διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδας συγκεκριμένα, που τώρα εμφανίζεται ως φύλακας άγγελος της νομιμότητας, λόγω των εποπτικών της αρμοδιοτήτων, φέρει τεράστια ποινική ευθύνη για την υπερχρέωση των χρόνων της λεγόμενης ευφορίας κι η οποία οδήγησε την κατάσταση στο σημερινό αδιέξοδο. Ειδικότερα, με την εγκύκλιο 1635/21.10.2005 είχε προσδιορίσει το ύψος της δόσης ενός υπό έγκριση δανείου στο 30-40% του μηνιαίου εισοδήματος του δανειολήπτη. Ήταν μια οδηγία που έπρεπε να σέβονται και να ακολουθούν όλες οι εμπορικές τράπεζες καθώς εγγυούταν τόσο την ευστάθεια του τραπεζικού συστήματος (να μη γεμίσουν δηλαδή τα χαρτοφυλάκια με μη εξυπηρετούμενα δάνεια) όσο και την οικονομική ισορροπία των νοικοκυριών. Στην πράξη ωστόσο αυτή η οδηγία παραβιαζόταν κατάφωρα. Οι τράπεζες για να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των πελατών, που υποκινούνταν εν πολλοίς από αλλεπάλληλες διαφημίσεις, και να μπορέσουν να διαχειριστούν την υπερβάλλουσα ρευστότητα που αφειδώς απελευθέρωνε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενέκριναν δάνεια που συνοδεύονταν από δόσεις σημαντικά υψηλότερες του ποσοστού 30-40% του εισοδήματος, ενώ συμπλήρωναν το αιτούμενο ποσό με τη χορήγηση επιπλέον δανείων, συνήθως επισκευαστικών. Επρόκειτο για μια πρακτική που ακολουθούταν κατά κόρον κι είναι αδύνατο να μην είχε υποπέσει στην αντίληψη της κεντρικής τράπεζας καθώς σε μηνιαία βάση ενημερώνεται για τη δραστηριότητα των εμπορικών τραπεζών και τη σύνθεση του δανειακού τους χαρτοφυλακίου. Η έκταση ωστόσο που έλαβε το φαινόμενο βεβαιώνει ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της κεντρικής τράπεζες σφύριζαν αδιάφορα, ανάβοντας έτσι το πράσινο φως για να συνεχίζεται αυτή η πρακτική που οδήγησε στην υπερχρέωση των πολιτών. Με ποιανού εντολή ανέχονταν την παραβίαση των οδηγιών;
Ως τεκμήριο ενοχής της κεντρικής τράπεζας πρέπει να θεωρηθεί η αδιαφορία που επέδειξε η διοίκησή της στην ερώτηση που της απευθύναμε στις 4 Αυγούστου 2016. Με γραπτό μάλιστα τρόπο, ζητήσαμε να μάθουμε αν διαπιστώθηκε ποτέ στο παρελθόν υπέρβαση του παραπάνω ορίου (30-40%) και τι μέτρα έλαβε η Τράπεζα της Ελλάδας για την πιστή τήρηση όσων προβλέπει το έγγραφο 1635/21.10.2005. Ούτε καν έκαναν τον κόπο να απαντήσουν, επιλέγοντας να αφήσουν κλειστό ένα από τα πιο δυσώδη κεφάλαια της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, με κριτήριο της διασφάλιση των συμφερόντων του τραπεζικού λόμπι, …ορθά εποίησε η διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδας. Αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι το άνοιγμα του φακέλου της υπερχρέωσης όχι μόνο θα έδειχνε πως η ευθύνη δεν είναι του δανειολήπτη στον οποίο μετακυλίεται σε μια προσπάθεια ενοχοποίησής του που είναι η άλλη όψη της αθώωσης των τραπεζιτών. Επίσης, θα άνοιγε και ο δρόμος της διερεύνησης των ποινικών ευθυνών. Γι’ αυτό το λόγο προτιμάει να μην απαντά σε ενοχλητικές ερωτήσεις ο Γ. Στουρνάρας που να θυμίσουμε ότι την περίοδο 2000-2004 διετέλεσε πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της κραταιάς τότε Εμπορικής Τράπεζας…
Το ζήτημα των πλειστηριασμών θα έρθει στην επιφάνεια απότομα από τις αρχές του Σεπτεμβρίου. Η σχετική ύφεση των προηγούμενων μηνών, παρότι η κυβέρνηση περιόρισε το εύρος των κατηγοριών δανειοληπτών που υπάγονται στις ευεργετικές διατάξεις του νόμου Κατσέλη ανοίγοντας έτσι το δρόμο για να βγουν στο σφυρί χιλιάδες επιπλέον υποθήκες, οφειλόταν στην απεργία των συμβολαιογράφων η οποία όμως έληξε στις 30 Ιουνίου. Τα δικαστήρια επίσης είναι κλειστά τον Αύγουστο. Είναι έτσι σίγουρο, δεδομένων και των πιέσεων των δανειστών που θέλουν να καθαρίσουν οι ισολογισμοί των τραπεζών, ότι τον μήνα που ανοίγουν τα σχολεία θα αρχίσουν να …κλείσουν πολλά σπίτια…
«Εμείς δε θα το επιτρέψουμε», μας τόνισε ο Δημήτρης Γεωργιτσόπουλος που συμμετέχει ενεργά στη συλλογικότητα «Πλειστηριασμοί στα Μεσόγεια Στοπ», η οποία μέχρι στιγμής, με τη μαζική παρουσία του κόσμου στο Ειρηνοδικείο, έχει καταφέρει να αποτρέψει πολλούς πλειστηριασμούς. «Μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις ήταν η περιουσία ενός φαρμακοποιού που έβγαινε στο σφυρί. Επρόκειτο για κατάφωρη αδικία καθώς το δημόσιο τον είχε απλήρωτο, τα περιθώρια κέρδους του είχαν μειωθεί, οι πωλήσεις είχαν πέσει κατακόρυφα κι αυτός έπρεπε να εξυπηρετήσει ένα δάνειο που είχε συνάψει υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Ήταν εντελώς αδύνατο να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις του και το ίδιο συμβαίνει για χιλιάδες άλλες κτίρια, επιχειρήσεις και σπίτια ακόμη και πρώτης κατοικίας που βγαίνουν σε πλειστηριασμό, με πρωταγωνιστές συχνά την Τράπεζα Πειραιώς και την Άλφα».
Ηλεκτρονικές δημοπρασίες για το φόβο του κινήματος
Κυβέρνηση και δανειστές για να κάνουν απροσπέλαστη τη διαδικασία των πλειστηριασμών στη λαϊκή αγανάκτηση στοχεύουν να τη μεταφέρουν στο διαδίκτυο. Ήδη, στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων έχει δημιουργηθεί η σχετική πλατφόρμα (δες εδώ) ώστε οι σύγχρονοι μαυραγορίτες να μην εκτίθενται σε κοινή θέα και εισπράττουν την κατακραυγή. Η κυβέρνηση επίσης, με αυτό τον τρόπο θέλει να οικοδομήσει κοινωνικές συμμαχίες, δηλαδή να δημιουργήσει συνένοχους στην πολιτική της εκποίησης όσους έχουν λίγα χρήματα στην άκρη και θα λιγουρεύονται την αγορά περιουσιών που βγαίνουν στο σφυρί. «Ακόμη και τότε θα συνεχίσουμε δίνοντας ραντεβού στα γραφεία των συμβολαιογράφων όπου θα ολοκληρώνεται η διαδικασία της μεταβίβασης» τονίζει ο Δ. Γεωργιτσόπουλος.
Ένα από τα ψέματα που χρησιμοποιούν όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα για να νομιμοποιήσουν στη συνείδηση της κοινωνίας τους πλειστηριασμούς είναι πως αφορούν ακριβά σπίτια ή όσα δεν είναι πρώτη κατοικία. «Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις προϋποθέσεις του νόμου Κατσέλη για να αντιληφθεί ότι από την εύνοιά του αποκλείστηκαν πολλοί που την είχαν άμεση ανάγκη», τονίζει ο Θανάσης Παπαγεωργίου που επίσης συμμετέχει στη συλλογικότητα «Πλειστηριασμοί στα Μεσόγεια Στοπ» και επισημαίνει ότι έχουν ήδη βγει στο σφυρί σπίτια πολύ φτωχών ανθρώπων. «Για να ενταχθείς στο νόμο Κατσέλη πρέπει να είναι ενήμερη η τελευταία δόση του δανείου σου. Όρος σχεδόν αδύνατος καθώς αν έχεις λεφτά για να πληρώσεις την τελευταία δόση, τότε γιατί να ενταχθείς; Είναι ενδεικτικό πως οι περισσότεροι χρωστούν τις δόσεις των 2-3 τελευταίων ετών. Άλλη προϋπόθεση είναι το οικογενειακό εισόδημα να μην ξεπερνά το αφορολόγητο όριο. Ενδεχόμενο εξ ίσου αδύνατο για πολλά νοικοκυριά που δούλευαν κι οι δύο. Μια ακόμη προϋπόθεση είναι ο δανειολήπτης να μην έχει πουλήσει κανένα περιουσιακό στοιχείο τα τρία προηγούμενα χρόνια. Μα όταν ξεκίνησε η πτώση των μισθών κι η αύξηση της ανεργίας οι περισσότεροι πούλησαν το δεύτερο αυτοκίνητο, τη μηχανή ή οικόπεδα που είχαν για να μπορέσουν να πληρώνουν τα δάνεια της πρώτης κατοικίας τους. Επομένως εκτός του νόμου Κατσέλη δε βρίσκονται μόνο τα εξοχικά και οι ακριβές πρώτες κατοικίες».
Ο Θ. Παπαγεωργίου τονίζει επίσης την ανάγκη να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο καθώς όπως είναι σήμερα ευνοεί τους πλειστηριασμούς: «Η εξαίρεση από το φόρο μεταβίβασης και πολύ περισσότερο η έλλειψη υποχρέωσης δικαιολόγησης της πηγής προέλευσης των χρημάτων – διάταξη που ευνοεί το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, πρέπει άμεσα να αλλάξουν για να απομακρυνθεί ο εφιάλτης των πλειστηριασμών».
Λεωνίδας Βατικιώτης
Πηγή: περιοδικό Unfollow, Σεπτεμβρίου 2016, στο πλαίσιο μεγαλύτερου ρεπορτάζ
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
