Οι γυναίκες, το κάπνισμα, το κέρδος
Ως τις αρχές του εικοστού αιώνα είναι γνωστό ότι οι γυναίκες δεν κάπνιζαν. Τη δεκαετία του 1920 αυτό άλλαξε δραματικά και όχι όπως ρητορεύουν πολλοί επειδή το είδαν σαν κάτι σκαμπρόζικο και τολμηρό, ότι τάχα μου τις έκανε ανεξάρτητες, σαγηνευτικές και ότι προσέδιδε μια σέξι εικόνα. Κυρίως κάπνιζαν οι γυναίκες της εργατικής και μεσαίας τάξης -και μη λησμονούμε ότι αυτή την περίοδο το εργατικό κίνημα στην Αμερική είχε υποστεί μία από τις αγριότερες καταστολές με αμέτρητους νεκρούς.
Ούτε μόδα ήταν ούτε ανεξαρτησία· απλώς οι «ειδήμονες» ανακάλυψαν μια χρυσή φλέβα νέων καταναλωτών που τους απέδωσε τεράστια κέρδη – η κερδοφορία συνεχίζεται αμείωτη έως σήμερα.
Ενας δαιμόνιος, φιλελεύθερος μάλιστα και προοδευτικός για τα μέτρα της εποχής, ονόματι Εντουαρντ Μπερνέζ διαπίστωσε ότι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού δεν κάπνιζε· ο μισός πληθυσμός δηλαδή και βάλε.
Και τι έκανε; «Αρχιτεκτόνησε» μια εκστρατεία ως εξής: Πλήρωσε (αδρά προφανώς) νεαρά μοντέλα και τις έβαλε να περπατούν στην Πέμπτη Λεωφόρο κρατώντας επιδεικτικά ένα τσιγάρο στο χέρι ή και καπνίζοντας.
Η οξυδερκής (παρότι διαστροφική) διαφήμιση τόνιζε: «Θέλεις να ακολουθείς τη μόδα όπως ένα μοντέλο; Τότε πρέπει να αρχίσεις να καπνίζεις».
Αυτή είναι η αλήθεια και περιττεύουν ανάλαφρες, κοινωνιολογικές τάχα και βαθυστόχαστες ερμηνείες που αγνοούν τα πραγματικά ελατήρια του καπνίσματος των γυναικών.
Η αγορά πάνω απ’ όλα! Το κέρδος! Πώς άγεται και φέρεται το πόπολο… Και ποιος να αντιδράσει;
Ποιος να τολμήσει να στερήσει το δικαίωμα του καταναλίσκειν, την ελευθερία επιλογής των προϊόντων; Ποιος να τα βάλει με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα;
Είναι τυχαίο ότι ο εν λόγω διαφημιστής βραβεύτηκε από τρεις προέδρους (Ρούζβελτ, Ουίλσον, Κένεντι) των Ηνωμένων Πολιτειών; (Τα στοιχεία από το βιβλίο του αγέραστου Νόαμ Τσόμσκι «Occupy – Σκέψεις πάνω στην ταξική πάλη, στην επανάσταση και στην αλληλεγγύη», εκδ. Κέδρος).
Τέτοιους ανθρώπους χρειάζεται ο καπιταλισμός, με ιδέες που αποφέρουν κέρδη και ταυτόχρονα χειραγωγούν τις μάζες.
Ποιος νοιάζεται αν οι περίφημες κερδοφόρες ιδέες προκαλούν καρκίνους και επιφέρουν θανάτους σε αναρίθμητους ανθρώπους;
Η ηθική δεν έχει σχέση με τον φιλελευθερισμό, με τον καπιταλισμό (εμπόριο ναρκωτικών, εμπόριο φαρμάκων, εμπόριο όπλων, εμπόριο γυναικών και δεν συμμαζεύεται…).
Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ο άνθρωπος είναι οι επιλογές του, οι δικές του αποφάσεις καθορίζουν τον τρόπο της ζωής του.
Η ελευθερία της επιλογής εξυμνείται στην κλασική λογοτεχνία, ακόμη και όταν ο άνθρωπος βρίσκεται υπό τις πλέον δυσμενείς συνθήκες.
Ξεχνάμε όμως ότι οι επιλογές είναι κατευθυνόμενες ή διαμορφώνονται από την κυρίαρχη τάξη, από την κουλτούρα της κατανάλωσης και της προπαγάνδας και ότι το μορφωτικό επίπεδο των περισσότερων καταναλωτών είναι χαμηλό και άρα δεν είναι σε θέση να αντιδράσουν με καθαρό και κριτικό μυαλό – οπότε: εγρήγορση.
Γιώργος Σταματόπουλος
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
