Στη Γάζα, το Ισραήλ έχει μετατρέψει το νερό σε όπλο μαζικής καταστροφής
Στερώντας στους Παλαιστίνιους το ασφαλές νερό από την έναρξη του πολέμου, το Ισραήλ έχει δημιουργήσει μια απαράμιλλη υγειονομική κρίση και κινδυνεύει να προκαλέσει μη αναστρέψιμη οικολογική καταστροφή.
Από τη Nancy Murray και τον Amahl Bishara, 16 Ιανουαρίου 2024
Τον Νοέμβριο του 2023, μόλις ένα μήνα μετά την επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα, η οποία έχει πλέον ξεπεράσει τις 100 ημέρες, ο Pedro Arrojo-Agudo, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για το δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, προειδοποίησε ότι το Ισραήλ «πρέπει να σταματήσει να χρησιμοποιεί το νερό ως όπλο πολέμου […] Κάθε ώρα που περνάει, με το Ισραήλ να εμποδίζει την παροχή ασφαλούς πόσιμου νερού στη Λωρίδα της Γάζας, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, θέτει τους κατοίκους της Γάζας σε κίνδυνο να πεθάνουν από δίψα και ασθένειες, που σχετίζονται με την έλλειψη ασφαλούς πόσιμου νερού», ικέτευσε.
Ο αριθμός των θανάτων, που οφείλονται στην έλλειψη νερού και τις συνέπειές της στη δημόσια υγεία, πρόσθεσε ο Arrojo-Agudo, θα μπορούσε να ξεπεράσει τον ίδιο τον ισραηλινό βομβαρδισμό.
Η στέρηση νερού στη Γάζα ήταν μια βασική τακτική του πολέμου από την αρχή, με το Ισραήλ να κλείνει τους αγωγούς που τροφοδοτούσαν τον θύλακα από τις 7 Οκτωβρίου. Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Yoav Gallant ανακοίνωσε, ότι το Ισραήλ «επέβαλε πλήρη πολιορκία στη Γάζα. Χωρίς ρεύμα, χωρίς φαγητό, χωρίς νερό, χωρίς καύσιμα. Όλα είναι κλειστά. Πολεμάμε ανθρώπινα ζώα και ενεργούμε ανάλογα».
Η εργαλειοποίηση του νερού ως πολεμικό όπλο αναγνωρίζεται και σε έγγραφη αναφορά της Νότιας Αφρικής —η οποία διαβάστηκε και κατατέθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ)— όπου αναφέρεται ότι η επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα ισοδυναμεί με έγκλημα γενοκτονίας. Αυτός ο ισχυρισμός διατυπώθηκε, επίσης, από άλλους μελετητές και προσωπικότητες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Craig Mokhiber, του πρώην διευθυντή του γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Νέα Υόρκη, στην επιστολή παραίτησής του τον Οκτώβριο.
Όπως επισημαίνει η αναφορά της Νότιας Αφρικής, αυτό που εκτυλίχθηκε στη Γάζα είναι η εντατικοποίηση των μακροχρόνιων πολιτικών βίας κατά του παλαιστινιακού λαού. Η στέρηση νερού και η καταστροφή των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης αποτελούν εδώ και καιρό μέρος της ισραηλινής προσπάθειας, τόσο στη Λωρίδα της Γάζας όσο και στη Δυτική Όχθη, «να καταστήσει την καθημερινή διαδικασία διαβίωσης και την αξιοπρεπή διαβίωση πιο δύσκολη για τον άμαχο πληθυσμό», όπως επισημαινόταν και από μια Διερευνητική Αποστολή του ΟΗΕ το 2009.
Παλαιότερες ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις και στα δύο αυτά κατεχόμενα εδάφη οδήγησαν, επίσης, στην καταστροφή των υδάτινων πόρων. Και για δεκαετίες, το Ισραήλ χρησιμοποιεί την αρπαγή νερού για να απομακρύνει τους Παλαιστινίους από τη γη και τους τρόπους ζωής τους –εμποδίζοντας την παλαιστινιακή γεωργία στη Δυτική Όχθη και για τους Παλαιστίνιους εντός του Ισραήλ. Όμως, η εργαλειοποίηση, εκ μέρους του Ισραήλ, του νερού ως πολεμικό όπλο, στο πλαίσιο της τρέχουσας επίθεσής του στη Λωρίδα της Γάζας, είναι σε εντελώς διαφορετική κλίμακα, σε βαθμό που να προκαλέσει εκτεταμένη κρίση δημόσιας υγείας και μη αναστρέψιμη οικολογική ζημιά.
Μια υγειονομική και οικολογική καταστροφή
Η σχεδόν πλήρης εξάρτηση της Γάζας από το Ισραήλ για νερό και ενέργεια την καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτη στην εργαλειοποίηση των βασικών πόρων σε πολεμικό όπλο. Περίπου το 30% της παροχής νερού της Γάζας αγοράζεται συνήθως από το Ισραήλ, ενώ το υπόλοιπο εξαρτάται από την ηλεκτρική ενέργεια και τα καύσιμα —την είσοδο των οποίων ελέγχει επίσης το Ισραήλ— όσον αφορά τον καθαρισμό του.
Από την έναρξη του πολέμου, η ασφυκτική πολιορκία και οι βομβαρδισμοί του Ισραήλ έχουν προκαλέσει τεράστια έλλειψη νερού. Στις 14 Οκτωβρίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δήλωσε, ότι η διακοπή της ηλεκτρικής ενέργειας σήμαινε ότι δεν θα υπήρχε αρκετή ενέργεια για τη λειτουργία φρεατίων νερού, μονάδων αφαλάτωσης και καθαρισμού, καθώς και υπηρεσιών υγιεινής. Ανέφερε, επίσης, ότι εξαιτίας αυτής της διακοπής καταστράφηκαν έξι πηγάδια νερού, τρία αντλιοστάσια νερού, μια δεξαμενή νερού και μια μονάδα αφαλάτωσης που εξυπηρετούσε πάνω από 1,1 εκατομμύρια ανθρώπους.
Η UNICEF, η οποία είχε χρηματοδοτήσει και κατασκευάσει τη μονάδα αφαλάτωσης το 2017, δήλωσε ότι οι άνθρωποι αναγκάζονταν να πίνουν μεγάλες ποσότητες θαλασσινού νερού, το οποίο μολύνθηκε περαιτέρω από τεράστιες ποσότητες ακατέργαστων λυμάτων που απορρίπτονταν στη θάλασσα καθημερινά. Μέσα σε δύο εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου, η OCHA υπολόγισε την κατανάλωση νερού ανά άτομο στη Γάζα —για πόσιμο, μαγείρεμα και υγιεινή— σε μόλις 3 λίτρα την ημέρα, ενώ όσοι στριμώχνονταν σε καταφύγια του ΟΗΕ είχαν πρόσβαση μόνο σε 1 λίτρο την ημέρα. Τα διεθνή πρότυπα συνιστούν τουλάχιστον 15 λίτρα ανά άτομο κάθε μέρα.
Και με το εμφιαλωμένο νερό να μην είναι διαθέσιμο και τις μεγάλες μονάδες αφαλάτωσης να μην λειτουργούν, ο OCHA επισήμανε ότι: «Οι άνθρωποι έχουν καταφύγει στην κατανάλωση νερού που εξάγεται από γεωργικά πηγάδια, αυξάνοντας την έκθεση σε φυτοφάρμακα και άλλες χημικές ουσίες, θέτοντας τον πληθυσμό σε κίνδυνο θανάτου ή εκδήλωσης μολυσματικών ασθενειών».
Ακόμη και κατά τη διάρκεια της επταήμερης «ανθρωπιστικής παύσης» στις εχθροπραξίες στα τέλη Νοεμβρίου, όταν επιτρεπόταν η διέλευση στη Γάζα 200 φορτηγών ανθρωπιστικής βοήθειας την ημέρα –λιγότερα από τα μισά από αυτά που έμπαιναν καθημερινά πριν από τον πόλεμο– τα μπουκάλια με καθαρό νερό βρίσκονταν επίσης σπάνια.
«Παρά την παύση, δεν υπήρξε σχεδόν καμία βελτίωση στην πρόσβαση των κατοίκων στα βόρεια σε νερό πόσιμο και οικιακή χρήση, καθώς οι περισσότερες από τις κύριες εγκαταστάσεις παραγωγής νερού παρέμειναν κλειστές, λόγω έλλειψης καυσίμων και ορισμένες επίσης λόγω ζημιών», σημειώνει η OCHA.
Οι συνέπειες έγιναν σύντομα σαφείς.
Στα τέλη Οκτωβρίου, μια εσωτερική έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ εξέφρασε την ανησυχία ότι 52.000 έγκυες γυναίκες και περισσότερα από 30.000 μωρά κάτω των έξι μηνών αναγκάζονταν να πίνουν ένα δυνητικά θανατηφόρο μείγμα νερού, μολυσμένου με λύματα και αλάτι από τη θάλασσα. Έκτοτε, οι Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας έχουν αποδυναμωθεί σοβαρά από την αχαλίνωτη πείνα και τις ασθένειες, καθώς και από τα σωματικά τραύματα που προκλήθηκαν σε σχεδόν 60.000 ανθρώπους και το ψυχικό στρες του αδιάκοπου βομβαρδισμού ο οποίος έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερες από 23.500 ζωές. Όλα αυτά καθιστούν τους Παλαιστίνιους στη Γάζα ακόμη πιο ευάλωτους σε ασθένειες, που μεταδίδονται από το νερό.
Μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου, όπως ανέφερε ο ΠΟΥ, περισσότεροι από 1 εκατομμύριο εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι, που είχαν καταφύγει στη νότια πόλη της Ράφα, είχαν πρόσβαση, κατά μέσο όρο, σε μία τουαλέτα για κάθε 486 άτομα, ενώ στη Γάζα ένα ντους εξυπηρετούσε κατά μέσο όρο 4.500 άτομα. Τα λύματα ρέουν στους δρόμους και μολύνουν τις βιαστικά στημένες σκηνές, στις οποίες ζουν τώρα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σε όλη τη νότια και κεντρική Γάζα. Οι γυναίκες που έχουν έμμηνο ρύση αντιμετωπίζουν έντονες δυσκολίες, καθώς τα προϊόντα έμμηνου ρύσης, οι τουαλέτες και το νερό βρίσκονται σε τρομερή έλλειψη.
Μια άλλη ανησυχητική –και δυνητικά μακροχρόνια – τακτική που το Ισραήλ έχει αναπτύξει τις τελευταίες εβδομάδες, είναι η διοχέτευση θαλασσινού νερού στις σήραγγες της Γάζας. Ο φαινομενικός στόχος είναι να καταστραφούν οι σήραγγες και να πληγούν στελέχη της Χαμάς, όμως η Wall Street Journal αναφέρει, ότι η ενέργεια θα μπορούσε «επίσης να απειλήσει την παροχή νερού στη Γάζα».
Αν και η έκταση της επιχείρησης άντλησης παραμένει ασαφής, η αναφορά της Νότιας Αφρικής στο ICJ εκφράζει την «ακραία ανησυχία» για αυτή τη συγκεκριμένη χρήση του νερού ως πολεμικού όπλου, σημειώνοντας ότι: Οι περιβαλλοντικοί εμπειρογνώμονες έχουν προειδοποιήσει ότι η αυτή η στρατηγική «κινδυνεύει να προκαλέσει τέτοια οικολογική καταστροφή» που θα αφήσει τη Γάζα χωρίς πόσιμο νερό, θα καταστρέψει τη λίγη γεωργία που είναι δυνατή και θα «ρημάξει τις ζωές όλων στη Γάζα».
Η αναφορά της Νοτίου Αφρικής τόνιζε, επίσης, ότι ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για το δικαίωμα στο νερό φέρεται να συνέκρινε αυτό το ισραηλινό σχέδιο με το μυθικό Ρωμαϊκό «αλάτισμα» των αγρών της Καρχηδόνας, το οποίο είχε στόχο να αποτρέψει την ανάπτυξη των καλλιεργειών και να καταστήσει την περιοχή ακατοίκητη.
Η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι αναπόσπαστο στοιχείο για την αποτροπή της πείνας και των ασθενειών, και με τη μαζική καταστροφή των υποδομών νερού στη Γάζα –συμπεριλαμβανομένων των γραμμών παροχής πόσιμου νερού, των αντλιοστασίων και των πηγαδιών– πλησιάζει μια πλήρης ανθρωπιστική καταστροφή. Σύμφωνα με την αναφορά της Νότιας Αφρικής προς το ICJ: «Αυτοί οι όροι — που επιβλήθηκαν εσκεμμένα από το Ισραήλ — υπολογίζεται ότι θα επιφέρουν την καταστροφή του παλαιστινιακού πληθυσμού στη Γάζα». Πράγματι, οι ειδικοί στη δημόσια υγεία προειδοποιούν, ότι μισό εκατομμύριο άνθρωποι –το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Γάζας– θα μπορούσαν να πεθάνουν από ασθένειες μέσα σε ένα χρόνο.
Το αγαθό του νερού ως ανθρώπινο δικαίωμα
Οι ακτιβιστές και οι οργανώσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να αντιταχθούν κατηγορηματικά στην εργαλειοποίηση του νερού ως πολεμικό όπλο από τη μεριά του Ισραήλ. Ως ακτιβιστές της Συμμαχίας για τη Δικαιοσύνη του Νερού στην Παλαιστίνη και του 1for3.org με έδρα τις ΗΠΑ, έχουμε δει, πώς οι πολιτικές διακρίσεων του Ισραήλ για το νερό έχουν χρησιμοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια για τον έλεγχο των Παλαιστινίων και την εκδίωξή τους από τη γη τους. Ωστόσο, έχουμε δει, επίσης, πώς ο ακτιβισμός σχετικά με το νερό μπορεί να κινητοποιήσει τους ανθρώπους σε πολλές ηπείρους, σε μια εκστρατεία για τη δικαιοσύνη.
Πάρτε το παράδειγμα του προσφυγικού καταυλισμού Aida, στην κατεχόμενη από το Ισραήλ πόλη της Δυτικής Όχθης της Βηθλεέμ, όπου κατά τη διάρκεια ορισμένων καλοκαιριών το νερό παρέχεται μόνο κάθε δύο εβδομάδες. Όπως σε πολλά μέρη της Δυτικής Όχθης, οι άνθρωποι αποθηκεύουν νερό σε δεξαμενές στις στέγες τους. Όταν εξαντληθεί, το κόστος εκτοξεύεται και η απελπισία γιγαντώνεται, ενώ οι έποικοι που διαμένουν δίπλα στα σπίτια των προσφύγων δεν βιώνουν ποτέ τέτοια λειψυδρία.
Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος σε κοινοτικό επίπεδο οδήγησε στη δημιουργία ενός κοινοτικού υδροπονικού κήπου, στην αυξημένη ευαισθητοποίηση σχετικά με την περιβαλλοντική δικαιοσύνη και σε κοινοτικές πρωτοβουλίες δοκιμών νερού στις οποίες συμμετείχαν ειδικοί του νερού από τη Βοστώνη των ΗΠΑ.
Ακτιβιστές στην περιοχή της Βοστώνης έχουν, επίσης, οργανωθεί με σύνθημα δικαιοσύνη για το νερό, με σκοπό να σταματήσουν μια συνεργασία για το νερό μεταξύ της Μασαχουσέτης και του Ισραήλ.
Καθώς το ICJ εξετάζει τις κατηγορίες για γενοκτονία κατά του Ισραήλ, καλούμε τους μελετητές και τους ακτιβιστές για ελεύθερο νερό να εξετάσουν το ενδεχόμενο να υπογράψουν αυτήν την ανοιχτή επιστολή, η οποία περιγράφει τις μεροληπτικές πολιτικές του Ισραήλ για το νερό κατά τη διάρκεια των δεκαετιών και ζητά τον τερματισμό της εργαλειοποίησης του νερού ως πολεμικό όπλο στη Λωρίδα της Γάζας.
Θα κρίνει το ICJ το Ισραήλ ένοχο για γενοκτονία;
Αναγνωρίζουμε ότι το νερό δεν είναι παρά ένα εργαλείο στον πόλεμο-γενοκτονία που διεξάγει το Ισραήλ, αλλά είναι ζωτικής σημασίας. Αναπόσπαστο μέρος της δημόσιας υγείας και της ίδιας της ζωής, το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό θεμελιώνεται στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Το διεθνές δίκαιο ενισχύεται όταν οι άνθρωποι αγωνίζονται από κοινού για να τερματίσουν το ισραηλινό απαρτχάιντ – μεταξύ άλλων με την προώθηση της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και την προάσπιση του ανθρώπινου δικαιώματος στο νερό.
Η Nancy Murray, PhD, έχει διδάξει σε πανεπιστήμια και έχει εργαστεί σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Κένυα καθώς και στις ΗΠΑ, όπου για 25 χρόνια ήταν Διευθύντρια Εκπαίδευσης στο ACLU της Μασαχουσέτης. Είναι ακτιβίστρια για την ειρήνη με τη δικαιοσύνη στη Μέση Ανατολή από το 1988, όταν πραγματοποίησε την πρώτη της επίσκεψη στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, και είναι μέλος της Συμμαχίας για τη Δικαιοσύνη του Νερού στην Παλαιστίνη.
Ο Amahl Bishara είναι αναπληρωτής καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Tufts. Είναι συγγραφέας των «Crossing a Line: Laws, Violence, and Roadblocks to Palestinian Political Expression» και «Back Stories: US News Production and Palestinian Politics». Έχει συμμετάσχει σε συνεργατικές ερευνητικές ομάδες και πρωτοβουλίες ακτιβιστών για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας σε καταυλισμό προσφύγων στη Δυτική Όχθη.
Αναδημοσίευση από: www.972mag.com
ΠΗΓΗ: anarchypress.wordpress.com
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
