Συναίνεση; Το δόλωμα και η παγίδα
Το έργο του Γκράμσι, επίκαιρο και σήμερα, αντανακλά απόλυτα τη λειτουργία των σύγχρονων αστικών καθεστώτων, περιγράφοντας πρώιμα τους στόχους του σύγχρονου πολιτικού μάρκετινγκ. Ο Αντόνιο Γκράμσι γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου του 1891 στη Σαρδηνία.
ΝΙΚΟΣ ΚΑΨΑΛΗΣ
Ενωτικός λόγος. Αυτό είναι το ζητούμενο συνεχώς από τους εκάστοτε κυβερνώντες και επαναλαμβάνεται από τους βαστάζους τους, τηλεσχολιαστές και γενικώς διαμορφωτές της κοινής γνώμης, για να θεωρήσει και ο τελευταίος πολίτης ότι αποτελεί κομμάτι των προτεραιοτήτων της κάθε κυβέρνησης και συνδιαμορφωτής της πολιτικής της. Η προσπάθεια να πειστούν όλοι, πως το κράτος είναι ουδέτερο και προασπίζει το γενικό συμφέρον και όχι το συμφέρον ενός μικρού μέρους της κοινωνίας είναι διαρκής, καθώς το διακύβευμα είναι σημαντικό για την διατήρηση της παρούσας κατάστασης. Κατασκευάσματα όπως το αφήγημα της “Κοινωνίας των Πολιτών”, παίζουν ακριβώς αυτό τον ρόλο και έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα να στηρίξουν την Ηγεμονία του Αστικού Κράτους.
Οι θεσμοί των αστικών δημοκρατιών έχουν ορίσει το πλαίσιο που οριοθετεί την χρήση του ενωτικού λόγου τους. Δεν έχει σημασία αν αυτό αντιβαίνει στην κοινή λογική, στις αντικειμενικές ανάγκες μια κοινωνίας ή στο συναίσθημα. Στην πραγματικότητα χρησιμοποιεί τις θεμελιακές αυτές έννοιες διαστρεβλώνοντας τες, για να δημιουργήσει μια εικονική πραγματικότητα. Επενδύει διαχρονικά στο συναίσθημα, καλλιεργώντας νέες φοβίες στις κοινωνίες με κύριο μέσο τον αδιάκοπο επικοινωνιακό βομβαρδισμό, με τον ίδιο τρόπο που η διαφήμιση δημιουργεί νέες ανάγκες για να πουλάει – πολλές φορές – περιττά προϊόντα. Η μετάδοση ανιστόρητων και αυθαίρετων επιχειρημάτων, μέχρι αυτά να αρχίσουν να ακούγονται λογικά, οδηγεί σε στρεβλώσεις και συμπεράσματα όπως π.χ. πως ο μετανάστης, ο άνεργος, ο εξαθλιωμένος, ο διαφορετικός εν γένει, είναι οι τωρινές απειλές της κοινωνίας και δεν γίνεται καν λόγος για εκείνους οι οποίοι οδηγούν τους ανθρώπους στη μετανάστευση, στην ανεργία και την εξαθλίωση. Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζονται ως φυσικά φαινόμενα, παγιώνοντας έναν ντετερμινισμό που υπαγορεύεται από τις στρεβλώσεις που έχουν επιβληθεί στην κοινωνία. Επιτυγχάνεται επομένως η απαιτούμενη ισορροπία μέσω αυτής της συναίνεσης. Ο εκμεταλλευόμενος, όχι μόνο αποδέχεται την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, αλλά αισθάνεται και ευτυχισμένος μέσα σε αυτή, έτοιμος να παλέψει για να υπερασπιστεί το σύστημα που τον εκμεταλλεύεται.
Η Ηγεμονία είναι η ικανότητα της άρχουσας τάξης να κατακτά τη συναίνεση των υπόλοιπων τάξεων και άρα να τις εξουσιάζει. Η αναδιαμόρφωση της Κοινής Λογικής στα πρότυπα του ιδεολογικού πρόσημου της άρχουσας τάξης, καθορίζει εξ αντανακλάσεως και τις αποκλίνουσες τάσεις που φυσικά εξοβελίζονται από το δημόσιο λόγο ως απαράδεκτες, ανεδαφικές, ουτοπικές. Η εγκαθίδρυση της Ηγεμονίας εξαρτάται από την επιτυχία της διαστρέβλωσης της Κοινής Λογικής, και στην προσπάθεια αυτή επιστρατεύονται παραδοσιακά θεσμικά μέσα όπως η Εκκλησία και το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά κάποια άλλα όπως τα ΜΜΕ. Η συναίνεση είναι πάντοτε το ζητούμενο και δεν είναι καθόλου τυχαία η προσπάθεια που βλέπουμε τριγύρω μας για εξεύρεση συναινετικών λύσεων και προτάσεων, ανάμεσα στα αστικά κόμματα, που εκφράζουν την θεμελιωμένη Κοινή Λογική, την πολιτική ορθότητα και σε τελική ανάλυση αποτυπώνουν την λαϊκή ετυμηγορία, μέσω της εκλογικής επικύρωσης μειοψηφικών εκλογικών συστημάτων.
Όταν το Κράτος δυσκολεύεται να διατηρήσει τον ηγεμονικό του ρόλο χρησιμοποιεί την απευθείας καταστολή, παραμένοντας έστω και οριακά, εντός των θεσμικών πλαισίων του. Η δυνατότητα “χαλάρωσης” αυτών των πλαισίων σηματοδότησε τον προηγούμενο αιώνα την άνοδο του φασισμού, όπου η Ηγεμονία αδυνατούσε πλέον να πετύχει συναινέσεις και επομένως να εδραιωθεί. Η αντίσταση στους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους – χωρίς το κράτος να σημαίνει μόνο την εκάστοτε κυβέρνηση – απαιτεί συνεχή ετοιμότητα απέναντι στις ιδεολογικές συγκρούσεις και κυρίως στην άρνηση της διαστρέβλωσης της Λογικής, σε προσωπικό επίπεδο τουλάχιστον.
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, αναδεικνύεται η αξία του έργου του Αντόνιο Γκράμσι, που σχεδόν έναν αιώνα πριν, είχε προχωρήσει στην ανάλυση της Ηγεμονίας· εκεί όπου ο εκμεταλλευόμενος βρίσκει την ευτυχία στην εκμετάλλευση. Ο Γκράμσι, που ήταν ιδρυτικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας, έγινε Γενικός Γραμματέας το 1924 και δύο χρόνια μετά οδηγήθηκε στη φυλακή από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, όπου συνέχισε το συγγραφικό του έργο παρά την κλονισμένη του υγεία, μέχρι το θάνατό του το 1937. Το έργο του Γκράμσι δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά ημιτελώς το 1947 και επιβεβαίωσε τα λόγια του Μουσολίνι, όταν έλεγε πως έπρεπε να κάνουν τα πάντα για να σταματήσει να λειτουργεί αυτό το μυαλό, επισημαίνοντας τον κίνδυνο που αποτελούσε η σκέψη του για το φασιστικό καθεστώς.
Οι 4.500 σελίδες από τα σημειωματάρια που έγραφε στη φυλακή ήρθαν να συμπληρώσουν τη σκέψη του Μαρξ και του Ένγκελς, καθώς και το έργο του Λένιν. Ζητήματα όπως η φύση και η δομή της κυριαρχίας ενός καθεστώτος, των πολιτικών κινημάτων και της ταξικής πάλης, απασχόλησαν τον σπουδαίο Ιταλό μαρξιστή, σαφώς επηρεασμένο από την πολιτικοοικονομική κατάσταση στην Ιταλία, τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης και την ταυτόχρονη αποτυχία των επαναστατικών κινημάτων στην υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς και από την εμφάνιση ολοένα και περισσότερων φασιστικών κυβερνήσεων. Το έργο του Γκράμσι, επίκαιρο και σήμερα, αντανακλά απόλυτα τη λειτουργία των σύγχρονων αστικών καθεστώτων, περιγράφοντας πρώιμα τους στόχους του σύγχρονου πολιτικού μάρκετινγκ.
Ο Αντόνιο Γκράμσι γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου του 1891 στη Σαρδηνία.
ΠΗΓΗ:https://www.imerodromos.gr
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
