Μετά την Κοινωνική Επανάσταση
Οι άνθρωποι, προφανώς σαρκοβόρα ζώα, άρχισαν την ιστορία τους με κανιβαλισμό. Τώρα στοχεύουν για την παγκόσμια συνεργασία, για την συλλογική παραγωγή και ιδιοκτησία. Μεταξύ όμως αυτών των δύο σημείων στον ιστορικό χρόνο – τι απαίσια και αιματοβαμμένη τραγωδία! Και το τέλος της τραγωδίας δεν φαίνεται ακόμη στον ορίζοντα. Μετά τον κανιβαλισμό ήρθε η σκλαβιά· μετά την σκλαβιά ήρθε η δουλοπαροικία· και μετά από αυτό ήρθε το σύστημα της μισθωτής εργασίας, μετά το οποίο πρόκειται να έρθουν: πρώτα η τρομερή ημέρα της δικαιοσύνης, και αργότερα, πολύ αργότερα, η εποχή της αδελφότητας. Αυτές είναι οι φάσεις που πρέπει να περάσει ο ζωώδης αγώνας για ζωή, ένας αγώνας που στην ιστορία της ιστορίας βαθμιαία μεταμορφώνεται στην ανθρώπινη οργάνωση της ζωής.
Το μέλλον, το απώτερο μέλλον ανήκει αρχικά στην Ευρώ-Αμερικάνικη Διεθνή. Αργότερα, πολύ αργότερα πράγματι, αυτή η σπουδαία Ευρώ-Αμερικάνικη Διεθνή θα ενωθεί οργανικά με την Ασιατική και Αφρικάνικη συνομοσπονδία. Είναι όμως πολύ μακριά στο μέλλον για να συζητηθεί εδώ με ένα θετικό και ακριβή τρόπο.
Η απαίτηση μας διακηρύσσει εκ νέου αυτή τη σπουδαία αρχή της Γαλλικής Επανάστασης: Πως κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει τα ηθικά και υλικά μέσα να αναπτύξει όλο τον ανθρωπισμό του. Αυτή η αρχή, κατά τη γνώμη μας, πρέπει να μεταφραστεί στην ακόλουθη πράξη:
Να οργανώσουμε την κοινωνία με τέτοιο τρόπο που κάθε άτομο – άνδρας ή γυναίκα – πρέπει να βρει, ερχόμενος στη ζωή, πρακτικά ίσα μέσα για την ανάπτυξη των δικών του (της) διάφορων δεξιοτήτων και για χρήση τους στη δουλειά του (της)· να δημιουργήσουμε μια κοινωνία η οποία θα έθετε κάθε άτομο, όποιο και αν είναι αυτό, σε μια τέτοια θέση που θα είναι αδύνατο για αυτόν να εκμεταλλευτεί την εργασία οπουδήποτε άλλου, και που θα μπορεί να συμμετέχει στην απόλαυση του κοινωνικού πλούτου – που στη πραγματικότητα είναι απλά το προϊόν του ανθρώπινου μόχθου – μόνο στο βαθμό που συνεισέφερε άμεσα προς την παραγωγή αυτού του πλούτου.
Η συνολική λύση αυτού του προβλήματος δίχως αμφιβολία θα είναι το έργο διαδοχικών αιώνων. Η ιστορία όμως έχει θέσει το πρόβλημα και δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε δίχως να καταδικάσουμε τους εαυτούς μας σε απόλυτη ανημποριά.
Σπεύδουμε να προσθέσουμε πως με ζωηρότητα απορρίπτουμε κάθε απόπειρα για κοινωνική οργάνωση η οποία, με το είναι ξένη στην πληρέστερη ελευθερία των ατόμων όπως και των συνεταιρισμών, θα απαιτεί την ίδρυση μιας ρυθμιστικής εξουσίας, όποιου χαρακτήρα και αν είναι αυτή. Στο όνομα αυτής της ελευθερίας, την οποία αναγνωρίζουμε ως το μόνο θεμέλιο και την μόνη αυθεντική δημιουργική αρχή κάθε οργάνωσης – είτε οικονομικής, είτε πολιτικής – θα διαμαρτυρόμαστε πάντοτε εναντίον που ακόμη και ελάχιστα μοιάζει στο Κρατικό Κομμουνισμό ή Κρατικό Σοσιαλισμό.
Όλες οι τάξεις… είναι καταδικασμένες να εξαφανιστούν στην Κοινωνική Επανάσταση, με την εξαίρεση δυο – του αστικού και του αγροτικού προλεταριάτου – που θα γίνουν ιδιοκτήτες, πιθανώς ιδιοκτήτες συλλογικά, υπό διάφορες μορφές και συνθήκες καθορισμένες σε κάθε τόπο, σε κάθε επαρχία και κάθε κομμούνα, από το βασικό επίπεδο πολιτισμού σε κάθε μια και τη θέληση του πληθυσμού. το αστικό προλεταριάτο θα γίνει ο ιδιοκτήτης του κεφαλαίου και των εργαλείων της εργασίας, και το αγροτικό προλεταριάτο της γης το οποίο καλλιεργεί με τα χέρια του· και οι δυο, παρακινούμενες από τις ανάγκες και τα κοινά τους συμφέροντα, θα οργανωθούν, και φυσικά και αναγκαστικά ισορροπούν η μια την άλλη σε ένα ισότιμο και την ίδια στιγμή απόλυτα ελεύθερο τρόπο.
Το πρόγραμμά μας περιλαμβάνει:… Η οργάνωση της κοινωνίας μέσα από μια ελεύθερη ομοσπονδία εργατικών συνεταιρισμών – βιομηχανικών και αγροτικών όπως και επιστημονικών, καλλιτεχνικών και λογοτεχνικών – πρώτα σε μια κομμούνα· η ομοσπονδία των κομμούνων σε περιοχές, των περιοχών σε εθνικό επίπεδο, τα έθνη σε μια αδελφική διεθνή ένωση.
Η γη ανήκει σε εκείνους που την καλλιεργούν με τα δικά τους χέρια – στις αγροτικές κομμούνες. Το κεφάλαιο και όλα τα εργαλεία της εργασίας ανήκουν στους εργάτες των πόλεων – τις ομοσπονδίες των εργατών. Η συνολική οργάνωση του μέλλοντος δεν πρέπει να είναι τίποτα άλλο παρά μια ελεύθερη ομοσπονδία εργατών – εργατών γης και βιομηχανικών εργατών και των συνεταιρισμών των τεχνητών.
Δεν ισχυρίζομαι πως τα χωριά που θα αναδιοργανωθούν με αυτό το τρόπο, ελεύθερα αναδιοργανωμένα από τα κάτω προς τα πάνω, θα δημιουργήσουν αμέσως μια ιδανική οργάνωση, συμβατό με κάθε πτυχή του είδους οργάνωσης που επιθυμούμε και τον οποίο ονειρευόμαστε. Αυτό για το οποίο είμαι σίγουρος, όμως, είναι πως θα είναι μια ζωντανή οργάνωση, χιλιάδες φορές ανώτερη και δικαιότερη από αυτή που υπάρχει τώρα. Και επιπλέον, αυτό, ενώ από τη μια έχουμε ανοιχτή προπαγάνδα στις πόλεις και από την άλλη, είναι ένας τύπος οργάνωσης που δεν μπορεί να μετατραπεί σε σταθερή, ή κατά κάποιο τρόπο πετρωμένη, από την προστασία του Κράτους και μέσα από αυτό του νόμου – μιας δεν θα υπάρχει ούτε Κράτος, ούτε νόμος – κάθε νέα τοπική οργάνωση που θα προκύπτει στα χωριά θα είναι ελεύθερα να προοδεύσουν, και θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται για πάντα, αλλά την ίδια στιγμή θα παραμένει πάντα μια ζωντανή και ελεύθερη οργάνωση και όχι μια που δημιουργήθηκε και υποστηρίχθηκε από κάποιο διάταγμα ή νόμο – μια οργάνωση ικανή να αναπτυχθεί σε όποιο βαθμό που εμείς ελπίζουμε να πετύχουμε στις μέρες μας.
Αφού η ζωή και η αυθόρμητη δράση, ανεσταλμένη για αιώνες από την απορροφητική δράση του παντοδύναμου Κράτους, θα επιστρέψουν στις κομμούνες μέσα από την κατάργηση του Κράτους, είναι φυσικό κάθε κομμούνα να πάρει ως σημείο αφετηρίας της νέας της ανάπτυξης όχι την ακαδημαϊκή και ηθική κατάσταση που της αποδίδεται από την επίσημη φαντασία αλλά την πραγματική κατάσταση του πολιτισμού. Και αφού ο βαθμός του αληθινού πολιτισμού διαφέρει από τη μια γαλλική κομμούνα στην άλλη, όπως μεταξύ των κομμούνων στην υπόλοιπη Ευρώπη, απαραίτητα θα οδηγήσει σε ένα ευρύ φάσμα διαφορών στο ρυθμό της προοδευτικής ανάπτυξης, που μπορεί πρώτα να οδηγήσει σε ένα εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των κομμούνων, και αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην σε μια αμοιβαία συμφωνία, και στην ανάπτυξη μια αμοιβαία κατανόηση, αρμονία και κοινωνική ισορροπία. Θα έρθει μια νέα ζωή και ένας νέος κόσμος.
Η ιδέα εμφανίζεται αρχικά στους ανθρώπους ως το τέλος της φτώχιας και ως η πλήρης ικανοποίηση όλων των υλικών αναγκών τους με τα μέσα της συλλογικής εργασίας, υποχρεωτική και ισότιμη για όλους.
Η απομονωμένη εργασία του μυαλού, όπως και κάθε πνευματική εργασία – στο πεδίο της έρευνας και της εφεύρεσης αλλά όχι η εφαρμογή – δεν θα πρέπει να πληρώνεται. Τότε πως άνθρωποι με ταλέντο, άνθρωποι με ευφυΐα, θα καταφέρνουν να ζουν; Φυσικά θα ζουν προσφέροντας χειρωνακτική και συλλογική εργασία όπως όλοι οι άλλοι. Τι; Θες να αναγκάσεις τα σπουδαία μυαλά στην «ταπείνωση» της χειρωνακτικής δουλειάς, στην ίδια δουλειά με τα κατώτερα μυαλά; Ναι, το θέλουμε, και για δυο λόγους: Πρώτα, πιστεύουμε τα μεγάλα μυαλά δεν έχουν να χάσουν τίποτα με αυτό, αντίθετα θα κερδίσουν πολλά σε υγεία και πνευματική ζωντάνια και πάνω από όλα στο πνεύμα της αλληλεγγύης και δικαιοσύνης. Δεύτερο, έτσι πιστεύουμε εμεί πως είναι το μόνο μέσο για την ανύψωση και εξανθρωπισμό της χειρωνακτικής εργασίας, και έτσι να καθιερωθεί πραγματική ισότητα μεταξύ των ανθρώπων.
Νομίζουμε πως είναι λάθος να πιστεύουμε, όπως κάνουν κάποιοι άνθρωποι, πως μετά την Κοινωνική Επανάσταση θα είναι όλοι το ίδιο μορφωμένοι. Η επιστήμη, όπως συμβαίνει τώρα, θα παραμείνει ένα από τα αναρίθμητα εξειδικευμένα πεδία, με αυτή τη διαφορά όμως, πως αυτό το πεδίο, αυτή τη στιγμή προσβάσιμο μόνο σε άτομα που ανήκουν στις προνομιούχες τάξεις, στο μέλλον θα είναι, όταν οι τάξεις καταργηθούν πλήρως, εύκολα προβάσιμο σε όλους που έχουν την κλίση και την θέληση να αφοσιωθούν σε αυτή, δίχως προκατάληψη προς την χειρωνακτική δουλειά, υποχρεωτική για όλους.
Μόνο γενική επιστημονική γνώση θα γίνει ιδιοκτησία όλων, και κυρίως ώστε μια γενική γνώση της επιστημονικής μεθόδου, και εκπαίδευσης στην επιστημονική σκέψη, δηλαδή, η ικανότητα να κατανοείς τα γεγονότα και να καταλήγεις λίγο πολύ λογικά συμπεράσματα.
Μας ρωτάνε όμως, αν όλοι μορφωθούν, ποιος θα θέλει να δουλέψει; Η απάντησή μας είναι απλή: Όλοι θα εργάζονται και όλοι θα μορφωθούν… η γνώση του σοφού θα γίνει πιο αποδοτική, χρήσιμη και ευρύτερη σε έκταση όταν ο επιστήμονας πάψει να μην γνωρίζει τον αμοιβαίο κόπο, και η εργασία του μορφωμένου εργάτη θα είναι εξυπνότερη και συνεπώς πιο αποδοτική από ότι ενός αδαή χειρωνάκτη.
Έτσι ακολουθεί αυτό που είναι προς το συμφέρον τόσο της εργασίας όσο και της επιστήμης να μην υπάρχουν πια εργάτες ή επιστήμονες αλλά μόνο άνθρωποι.
Είναι δυνατό και ακόμη και πιθανό που η λιγότερο ή περισσότερο παρατεταμένη μεταβατική περίοδος, που είναι φυσικό να ακολουθήσει την μεγάλη κοινωνική κρίση, οι επιστήμες της υψηλότερης στάθμης θα βυθιστούν σε ένα επίπεδο πολύ πιο κάτω από ότι είναι τώρα…. Αυτό που επιστήμη χάνει σε μεγαλόπρεπη αλαζονεία, δε θα το ξανακερδίσει επεκτείνοντας τη βάση της; Δίχως αμφιβολία στην αρχή θα υπάρχουν λιγότεροι επιφανείς επιστήμονες, αλλά την ίδια στιγμή θα υπάρχουν λιγότεροι αμόρφωτοι άνθρωποι. Δεν θα υπάρχουν πια εκείνοι ελάχιστοι από εκείνους που φτάνουν στον ουρανό, αντίθετα όμως θα υπάρχουν εκατομμύρια που, τώρα εξαθλιωμένοι και τσακισμένοι από τις συνθήκες των ζωών τους, θα διαβαίνουν στο κόσμο σαν ελεύθεροι και περήφανοι άνθρωποι· δεν θα υπάρχουν ημίθεοι, ούτε όμως θα υπάρχουν σκλάβοι. Οι ημίθεοι και οι σκλάβοι θα εξανθρωπιστούν εξίσου· οι πρώτοι θα κατέβουν λίγο, και οι δεύτεροι θα ανέβουν κατά πολύ. Δεν θα υπάρχει χώρος ούτε για την θεοποίηση όυτε για την περιφρόνηση. Όλοι θα ενωθούν και θα βαδίσουν με φρέσκια ζωντάνια προς νέες κατακτήσεις στην επιστήμη όπως και στη ζωή.
Ο σοσιαλισμός θα διεξάγει ένα ανελέητο πόλεμο εναντίον των «κοινωνικών θέσεων», αλλά δε θα πολεμήσει εναντίον των ανθρώπων. Και μόλις αυτές οι θέσεις έχουν καταστραφεί, οι άνθρωποι που τις κρατούσαν, τώρα άοπλοι και αποστερημένοι από κάθε μέσο δράσης, θα γίνουν ακίνδυνοι και πολύ πιο αδύναμοι, σας διαβεβαιώνω, από τον πιο αμόρφωτο εργάτη· γιατί η παρούσα δύναμη τους δεν βρίσκεται σε αυτούς τους ίδιους, ούτε στα φυσικά τους χαρακτηριστικά, αλλά στο πλούτο τους και στη στήριξη που λαμβάνουν από το Κράτος.
Η Κοινωνική Επανάσταση έτσι δεν θα τους δείξει απλά έλεος, αλλά, έχοντας τους ρίξει κάτω και αφαιρέσει τα όπλα τους, θα τους σηκώσει ξανά και θα τους πει: «Και τώρα, αγαπητοί σύντροφοι, που έχετε γίνει ίσοι μας, ετοιμαστείτε να δουλέψετε πλάι μας. Στη δουλειά, όπως και σε κάθε τι άλλο, είναι το πρώτο βήμα που είναι δύσκολο, και θα σας βοηθήσουμε με αδελφικότητα να ξεπεράσετε τη δυσκολία». Τότε κάθε πρόσωπο, που αν και είναι ρωμαλέο και σε καλή υγεία, θα έχει το δικαίωμα να λιμοκτονήσει, αν δεν επιθυμεί να εγκαταλείψει τον εαυτό του στη ταπεινή και μίζερη ύπαρξη ως προστατευόμενου της δημόσιας φιλανθρωπίας, που φυσικά δεν θα τους αρνηθεί τις βασικές τους ανάγκες.
Όσο για τα παιδιά τους, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως θα γίνουν σπουδαίοι εργάτες, και ελεύθεροι και χειραφετημένοι άνθρωποι. Σίγουρα θα υπάρχει λιγότερη χλιδή στη κοινωνία, αλλά αναμφίβολα θα υπάρχει περισσότερος πλούτος· και ακόμη περισσότερο, θα υπάρχει το είδος της πολυτέλειας που τώρα αγνοείται από όλους – η πολυτέλεια του ανθρωπισμού, η ευτυχία της εσωτερικής ανάπτυξης και πλήρη ελευθερία για τον καθένα στην ισότητα για όλους.
Όλες οι άλλες τάξεις [εκτός από το αγροτικό και αστικό προλεταριάτο] πρέπει να εξαφανιστούν από προσώπου γης· πρέπει να εξαφανιστούν όχι ως άτομα αλλά ως τάξεις. Ο σοσιαλισμός δεν είναι σκληρός· είναι χιλιάδες φορές πιο ανθρώπινος από τον Ιακωβινισμό, δηλαδή, από την πολιτική επανάσταση. Δεν διευθύνεται εναντίον ατόμων, ούτε καν εναντίον των πιο μοχθηρών ανάμεσα τους, καθώς αντιλαμβάνεται πολύ καλά πως όλα τα άτομα, καλά ή κακά, είναι αναπόφευκτο προϊόν της κοινωνικής τάξης που δημιουργήθηκε για αυτούς από τη κοινωνία και την ιστορία. Αλήθεια, οι Σοσιαλιστές δεν θα είναι σε θέση να εμποδίσουν στις πρώτες μέρες της Επανάστασης τους ανθρώπους από το να δώσουν διέξοδο στην οργή τους με το να εξοντώσουν μερικές εκατοντάδες από τους πιο απεχθείς, τους πιο λυσσασμένους και επικίνδυνους εχθρούς. Μόλις όμως η καταιγίδα περάσει, οι Σοσιαλιστές θα αντισταθούν με όλη τους τη δύναμη την υποκριτική – με πολιτική και δικαστική έννοια – την σφαγή που εκτελείται εν ψυχρώ.
Η Επανάσταση, επιπλέον, δεν είναι ούτε εκδικητική ούτε αιματοβαμμένη. Δεν απαιτεί ούτε το θάνατο, ούτε μαζικές εξορίες, ούτε καν μεμονωμένες εξορίες μελών της Βοναπαρτίστικης συμμορίας που, που εξοπλισμένη με ισχυρά μέσα και όντας πολύ καλύτερα οργανωμένη από την ίδια τη Δημοκρατία, συνωμοτεί ανοιχτά εναντίον της δημοκρατίας, συνωμοτεί εναντίον της Γαλλίας. Η επανάσταση απαιτεί μόνο τη φυλάκιση όλων των Βοναπαρτιστών, απλά ως μέτρο της δημόσιας ασφάλειας, μέχρι το τέλος του πολέμου και μόνο μέχρι αυτοί οι λωποδύτες και τα θηλυκά αντίστοιχά τους ξεράσουν τα εννέα δέκατα από το πλούτο που μάζεψαν κλέβοντας τη Γαλλία. Μετά από αυτό, θα είναι ελεύθεροι να πάνε όπου επιθυμούν· η Επανάσταση ακόμη θα τους δώσει ένα συγκεκριμένο ποσό στο καθένα τους που θα τους επιτρέψει να ζήσουν τις υπόλοιπες μέρες τους και να κρύψουν τη ντροπή τος. Όπως μπορεί κάποιος να δει, με δυσκολία μπορεί να το αποκαλέσουμε σκληρό μέτρο, αλλά θα είναι εμφανώς πολύ αποτελεσματικό, στον μεγαλύτερο βαθμό, και απολύτως απαραίτητο από την πλευρά της ευημερίας της Γαλλίας.
Μόλις αρχίσει η Επανάσταση να παίρνει σοσιαλιστικό χαρακτήρα, θα σταματήσει να είναι σκληρή και αιματοβαμμένη. Οι άνθρωποι δεν είναι καθόλου σκληρόκαρδοι· είναι οι κυρίαρχες τάξεις που έχει αποδειχτεί πως είναι σκληροί. Κάποιες φορές οι άνθρωποι ξεσηκώνονται, μαινόμενοι εναντίον όλων των εξαπατήσεων, των παρενοχλήσεων, των καταπιέσεων και βασανιστηρίων των οποίων είναι θύματα, και έτσι ξεχύνονται μπροστά ως οργισμένοι ταύροι, μη βλέποντας τίποτα μπροστά τους και καταστρέφοντας τα πάντα στο διάβα τους. αυτές όμως είναι πολύ σπάνιες και πολύ σύντομες στιγμές. Συνήθως οι άνθρωποι είναι καλοί και ανθρώπινοι. Υποφέρουν πάρα πολύ οι ίδιοι για να μείνουν αδιάφοροι στα βάσανα των άλλων.
Αλίμονο όμως, πολύ συχνά έχουν λειτουργήσει ως όργανα της συστηματικής μανίας των προνομιούχων τάξεων. Όλες οι εθνικές, πολιτικές και θρησκευτικές ιδέες, για χάρη των οποίων οι άνθρωποι έχουν χύσει το ίδιο τους το αίμα και το αίμα των αδερφών τους, το αίμα ξένων ανθρώπων, όλες αυτές οι ιδέες έχουν χρησιμεύσει για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα αυτών των τάξεων, ακόμη και με το να μετατραπούν σε μέσα νέας καταπίεσης και εκμετάλλευσης του λαού. Σε όλες τις μανιασμένες στιγμές στην ιστορία όλων των χωρών όπου οι μάζες των λαών, εξοργισμένες σε βαθμό τρέλας, έστρεψαν τις ενέργειες τους στην αμοιβαία καταστροφή, θα βρείτε αναπόφευκτα πως πίσω από αυτές τις μάζες υπάρχουν προβοκάτορες και ηγέτες που ανήκουν στις προνομιούχες τάξεις: Αξιωματικοί του στρατού, ευγενείς, ιερείς και αστοί. Δεν είναι μεταξύ των λαών που πρέπει να κοιτάξει κάποιος για τη σκληρότητα και συγκεντρωμένη και οργανωμένη ψυχρή μανία, αλλά στα ένστικτα, τα πάθη και τους πολιτικούς και θρησκευτικούς θεσμούς των προνομιούχων τάξεων: στην Εκκλησία και στο Κράτος, στους νόμους τους, και στην αμείλικτη και στην άδικη εφαρμογή αυτών των νόμων.
Ήδη έχω δείξει την οργή των αστών το 1848. Η οργή του 1792, του 1793 και του 1794 ήταν ομοίως αποκλειστικά αστική οργή. Οι περίφημες σφαγές της Αβινιόν (τον Οκτώβριο του 1791), που άνοιξαν την εποχή των πολιτικών δολοφονιών στη Γαλλία, διευθύνονταν και εν μέρη διαπράχτηκαν από τους ευγενείς και τους ιερείς, και από την , από τους αστούς.
Οι σφαγές της Βαντέ που διαπράχθηκαν από τους χωρικούς κατευθύνονταν επίσης από τους ευγενείς που συμμάχησαν με την Εκκλησία. Δίχως εξαίρεση οι υποκινητές των σφαγών του Σεπτέμβρη ήταν αστοί όλοι τους, και αυτό που είναι λιγότερο γνωστό: οι ηθικοί αυτουργοί αυτών των σφαγών, και κυρίως οι βασικοί δολοφόνοι ανήκαν σε αυτή τη τάξη. Ο Collot d’Herbois, ο Panis, ο λάτρης του Robespierre· ο Chaumette, ο Bourbon, ο Fourquier-Tinville, η προσωποποίηση της επαναστατικής υποκρισίας και της γκιλοτίνας· ο Carrier, που ήταν υπεύθυνος για τους πνιγμούς στη Ναντ – όλοι ήταν αστοί. Και η Επιτροπή της Δημόσιας Ασφάλειας, ο υπολογισμένος, ψυχρός, νόμιμος τρόμος, η ίδια η γκιλοτίνα – όλα αυτά ήταν επίσης αστικοί θεσμοί. Ο λαός είχε το ρόλο του κοινού, και κατά καιρούς, δυστυχώς χειροκροτούσαν με ανοησία εκείνες τις επιδείξεις υποκριτικής νομιμότητας και πολιτικής μανίας των αστών. Ακολουθώντας την εκτέλεση του Danton, ακόμη και ο λαός έγινε θύμα της μανίας.
Η Ιακωβίνικη, αστική, αποκλειστικά πολιτική επανάσταση του 1792-1794 ήταν δεδομένο να οδηγήσει στην νομική υποκρισία και στη λύση όλων των δυσκολιών και των ερωτημάτων, το νικηφόρο επιχείρημα της γκιλοτίνας.
Όταν, για να εξοντωθεί η αντίδραση, ικανοποιούμε τους εαυτούς μας με την επίθεση εναντίον των εκφάνσεων της δίχως να αγγίζουμε τις ρίζες και τα αίτια που τον παράγουν συνεχώς εκ νέου, εξ ανάγκης φτάνουμε στην ανάγκη της εκτέλεσης πολλών ανθρώπων, της εξολόθρευσης, με ή χωρίς νομική επικύρωση, πολλών αντιδραστικών.
Αναπόφευκτα καταλήγουμε μετά το σκοτωμό τόσων πολλών ανθρώπων, οι επαναστάτες να βλέπουν τον εαυτό τους να οδηγείται στην μελαγχολική πεποίθηση πως τίποτα δεν κερδήθηκε και πως δεν έγινε ούτε ένα βήμα προς την επίτευξη των στόχων τους, αλλά πως, το αντίθετο, πήραν έσπρωξαν την Επανάσταση σε μια άσχημη στροφή με την χρησιμοποίηση αυτών των μεθόδων, και πως προετοίμασαν με τα χέρια τους τον θρίαμβο της αντίδρασης. Και αυτό γίνεται για δυο λόγους: πρώτα, πως οι δυνάμεις της αντίδρασης έχουν μείνει ακέραιε, δίνεται στην αντίδραση η ευκαιρία να αναπαράξει και να πολλαπλασιάσει τον εαυτό της σε νέες μορφές· και δεύτερο, πως σύντομα όλες αυτές οι αιματοβαμμένες σφαγές και δολοφονίες πρέπει να στραφούν εναντίον όλων όσων είναι ανθρώπινα στον άνθρωπο.
Η επανάσταση του 1793, ότι και αν μπορεί να πει κάποιος για αυτή η επανάσταση του 1793, ότι και αν μπορεί να πει κάποιος για αυτή, δεν ήταν ούτε Σοσιαλιστική ούτε υλιστική, ούτε, χρησιμοποιώντας την εξεζητημένη έκφραση του κυρίου Gambetta, ήταν με οποιοδήποτε τρόπο θετιστική επανάσταση. Ήταν κυρίως αστική, Ιακωβίνικη, μεταφυσική, πολιτική, και ιδεαλιστική. Γενναιόδωρη και σαρωτική στα κίνητρα της, επεδίωξε ένα αδύνατο πράγμα: την καθιέρωση μιας ιδανική ισότητας στο μέσο μιας υλικής ανισότητας. Ενώ διατηρεί ως ιερά θεμέλια όλες τις συνθήκες της οικονομικής ανισότητας, πίστευε πως θα μπορούσε να ενώσει και να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους σε ένα σαρωτικό συναίσθημα αδελφικής, ανθρώπινης, πνευματικής, ηθικής και κοινωνικής ισότητας. Αυτό ήταν το όνειρο της, η θρησκεία της, εκφρασμένο από τον ενθουσιασμό, από τις μεγαλοπρεπώς ηρωικές πράξεις των καλύτερων και σπουδαιότερων αντιπροσώπων της. Η πραγματοποίηση όμως αυτού του ονείρου ήταν αδύνατη επειδή ήταν αντίθετη σε όλους τους φυσικούς και κοινωνικούς νόμους.
Άρθρο παρμένο από την ανθολογία The Political Philosophy of Bakunin: Scientific Anarchism (The Free Press, 1953) σε επιμέλεια του G.P. Maximoff.
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
