Το σύμπτωμα της marketable Ελλάδας του Γιάννη Σμαραγδή
Της Γιάννας Παπαπαύλου
“For God’s sake, keep that sunlight out of sight”*
“Η ζωή μου ολόκληρη συνδέεται με τον Καζαντζάκη. Γεννήθηκα κάτω από τη δυνατή ‘σκιά’ του στο Ηράκλειο Κρήτης – όπως κι εκείνος. Το σπίτι του με το σημείο όπου γεννήθηκα απείχαν 300 μέτρα – και σχημάτιζαν τρίγωνο με το σπίτι του El Greco, για τον οποίο επίσης έχω κάνει ταινία. Τι ειναι αυτό; Δεν μοιάζει με μοίρα ή ευλογία;”
Αυτα είναι τα λόγια του Γιάννη Σμαραγδή, στη σελιδα 142 του Περιοδικου Blue της Aegean Airlines. Όπως διαβάζουμε και στο άρθρο, η αεροπορική εταιρεία ήταν χορηγός της ταινίας, της οποίας ο υπότιτλος αποτελεί και θεματικό τίτλο του τεύχους: “Στο σκοτάδι απαντάς με φως”.
Σε προηγούμενες σελίδες, εχει αφιέρωμα στον Jean Paul Gaultier, του οποίου οι δηλώσεις σε έμφαση αναφέρονται πάλι στο ελληνικό φως.
Το περιοδικό μιας αεροπορικής εταιρείας, η οποία εδρεύει σε συγκεκριμένη χώρα, στοχεύει στη διαμόρφωση μιας εικόνας πρωτίστως (και λιγότερο ενός λόγου), η οποία θα πρεσβεύει το ‘marketable ήθος’ αυτής της χώρας.
Αρκετά συχνά, διακεκριμένα πρόσωπα εγχώριας προβολής γίνονται εξώφυλλα και centerpiece αφιερώματα σε τέτοιου είδους περιοδικά.
Στην ολλανδική KLM, για παράδειγμα, το τεύχος ήταν αφιερωμένο στον σκηνοθέτη Paul Verhoeven, ο οποίος έχαιρε παγκόσμιας προβολής με την ταινία του, Elle.
Ως εικόνα, το αφιέρωμα περιείχε φωτογραφικά πορτραίτα του με ένα υπόβαθρο τελείως αόριστο. Το τεύχος επικεντρωνόταν στον ίδιο και στο έργο του, το οποίο ελάχιστες αναφορές είχε σε έναν εθνικό ιδιότυπο και προσδιορισμό.
Το παρόν τεύχος της Aegean, όπως και παλαιότερα, αποτελεί τη συνέχεια ενός παρωπιδικού εξωραϊσμού της Ελλάδας και της ελληνικότητας με τρόπο φανερά θηρευτικό.
Το αφιέρωμα στον Γιάννη Αντετοκούνμπο αποτελούσε μια σειρά από φωτογραφίες του μπροστά από τον Παρθενώνα. Το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του, μάλλον, δεν είναι αρκετό: θα ήταν λιγότερο ένδοξος και λιγότερο Έλληνας (sic), αν δεν είχε υπόβαθρο το μνημείο-σήμα κατατεθέν της ελληνικότητας και του μεγαλείου μιας αρχιτεκτονικής του φωτός και της σκιάς; Η νέα ταινία του Γιάννη Σμαραγδή για τον Καζαντζάκη σε συνδυασμό και με δηλώσεις των ‘ξένων’ για το ελληνικό μεγαλείο μάς δίνουν την επιβεβαίωση που τόσο πολύ θέλουμε και έχουμε ( ; ) ανάγκη. Η Ελλάδα είναι μεγάλη κι ένδοξη, για το παρελθόν της, τις θάλασσες, το φως της!
Η εμμονή με το ελληνικό φως διανύει μια διακειμενικότητα.
Έχουμε πήξει στο ελληνικό φως, αφού και η Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής διαπίστωσε ότι ακόμη και “οι πρόσφυγες λιάζονταν στην Ομόνοια”.
Δεν είναι μόνο τα φανταστικά τρίγωνα που σχεδιάζει στο αυτάρεσκο μυαλό του ο Σμαραγδής, είναι η συμπαντική συνθήκη των παγκοσμιοποιημένων ροών, ότι δηλαδή όλα “αιωρούνται στο ίδιο πεδίο, με την ίδια βαρύτητα, στη διαρκή κίνηση της χρηματιστικής οικονομίας”, που ισοπεδώνει έννοιες και προσωπικότητες για χάρη μιας ένδοξης marketable αφήγησης: αυτής της ζεστασιάς του ήλιου χωρίς τον ήλιο.
Το πρόβλημα δεν είναι τα ίδια τα πρόσωπα και τα ‘λεγόμενα’ τους, αλλά το γεγονός ότι σε όλες τις περιπτώσεις, τα ‘επιτεύγματα’ τους πλαισιώνονται από ‘ιερές’, κατά τα άλλα, έννοιες, το περιεχόμενο των οποίων αναπόφευκτα χειραγωγείται και αλλοιώνεται, καθώς αυτές ανασκευάζονται στο πλαίσιο των 4 “P”s (Product, Price, Promotion, Place)
“Ο ήλιος, η θάλασσα· ένα παντοτινό καλοκαίρι…
—Α! τούτη η θέα που όλο ρωτά κι όλο ρωτά. Προσέχετε κάποτε τον καθρέφτη πώς κάνει εντάφιο το πρόσωπό μας;
Και τον ήλιο τον κλέφτη πώς παίρνει τα φτιασίδια μας κάθε πρωί;
Θα προτιμούσα τη ζεστασιά του ήλιου χωρίς τον ήλιο.”*
* Γιώργος Σεφέρης, “Στα περίχωρα της Κερύνειας (Σχέδιο ενός ειδυλλίου)”
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
