Η Ursula K. Le Guin για τον Murray Bookchin
«Η Αριστερά», ένας σημαντικός όρος από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, πήρε ακόμη μεγαλύτερη σημασία με την εμφάνιση του σοσιαλισμού, του αναρχισμού, και του κομμουνισμού. Η Ρωσική Επανάσταση εγκαθίδρυσε μια κυβέρνηση ολοκληρωτικά αριστερή στην σύλληψη της· αριστερά και δεξιά κινήματα χώρισαν την Ισπανία στα δύο· δημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη και στην Βόρεια Αμερική τοποθετήθηκαν μεταξύ των δύο πόλων· προοδευτικοί γελοιογράφοι απεικόνιζαν την αντιπολίτευση ως ένα χοντρό πλουτοκράτη με πούρο, ενώ οι αντιδραστικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες δαιμονοποίησαν τα «κομμούνια αριστερούς» από τη δεκαετία του 1930 και τον Ψυχρό Πόλεμο. Η αντιπαράθεση δεξιάς/αριστεράς, αν και συχνά υπεραπλούστευσης, για δυο αιώνες ήταν χρήσιμη ως περιγραφή και την υπενθύμιση δυναμικής ισορροπίας.
Στον εικοστό πρώτο αιώνα συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε τους όρους, αλλά τι είναι αριστερά της Αριστεράς; Η αποτυχία του κρατικού κομμουνισμού, η ήσυχη συμμετοχή ενός βαθμού σοσιαλισμού σε δημοκρατικές κυβερνήσεις, και η αδιάκοπη δεξιόστροφη κίνηση της πολιτικής που υποκινείται από τον κορπορατικό καπιταλισμό έχει κάνει αυτό το είδος προοδευτικής σκέψης να μοιάζει απαρχαιωμένο, ή περιττό, ή απατηλό. Η Αριστερά είναι περιθωριοποιημένη στη σκέψη, κατακερματισμένη στους στόχους, δίχως σιγουριά στην ικανότητα της να ενωθεί. Στην Αμερική ιδιαίτερα, η μετακίνηση προς τη δεξιά ήταν τόσο ισχυρός που σήμερα ο απλός φιλελευθερισμός είναι ο τρομακτικός μπαμπούλας, στη θέση του αναρχισμού και του σοσιαλισμού παλιότερα, και οι αντιδραστικοί ονομάζονται «μετριοπαθείς».
Έτσι, σε μια χώρα που έχει κλείσει ουσιαστικά το αριστερό μάτι της και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει μόνο το δεξί της χέρι, που χωράει ένας διοπτροφόρος, αμφιδέξιος παλιός ριζοσπάστης όπως ο Murray Bookchin;
Νομίζω πως θα βρει το αναγνωστικό κοινό του. Πολλοί άνθρωποι αναζητούν μια συνεπή, δημιουργική σκέψη πάνω στην οποία θα βασίσουν τη δράση – μια αγωνιώδης αναζήτηση. Θεωρητικές προσεγγίσεις που μοιάζουν υποσχόμενες καταλήγουν, όπως το Ελευθεριακό Κόμμα (Libertarian Party, LP), να είναι μια μασκαρεμένη Ayn Rand· άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις σε ένα πρόβλημα καταλήγουν, όπως το κίνημα Occupy, να μην έχουν δομή και αντοχή για μεγάλο διάστημα. Νέοι άνθρωποι, οι άνθρωποι που αυτή η κοινωνία εξαπατά κατάφωρα και προδίδει, αναζητούν ένα ευφυή, ρεαλιστικό, μακροπρόθεσμο τρόπο σκέψης: όχι μια ακόμα ιδεολογία σε παραλήρημα, αλλά μια πρακτική υπόθεση εργασίας, μια μεθοδολογία του πως να ανακτήσουμε τον έλεγχο του που πηγαίνουμε. Η επίτευξη αυτού του ελέγχου απαιτεί μια επανάσταση τόσο ισχυρή, που να επηρεάζει τόσο βαθιά την κοινωνία ως σύνολο, όσο και η δύναμη που θέλει να τιθασεύσει.
Ο Murray Bookchin ήταν ειδικός στην μη βίαιη επανάσταση. Συλλογίζονταν τις ριζικές κοινωνικές αλλαγές, προγραμματισμένες και απρογραμμάτιστες, και πως να προετοιμαστεί καλύτερα για αυτές, σε ολόκληρη τη ζωή του. Μια νέα ανθολογία των δοκιμίων του, «Η Επόμενη Επανάσταση: Λαϊκές Συνελεύσεις και η Υπόσχεση της Άμεσης Δημοκρατίας», που εκδόθηκε τον περασμένο μήνα από τον εκδοτικό οίκο Verso Books, μεταφέρει τη σκέψη του για το παρελθόν της δικής του ζωής στο τρομακτικό μέλλον που αντιμετωπίζουμε.
Ανυπόμονοι, ιδεαλιστές αναγνώστες μπορεί να τον θεωρήσουν ανυπόφορα ξεροκέφαλο. Είναι απρόθυμος να προσπεράσει την πραγματικότητα για χάρη ονείρων με χαρούμενο τέλος, εχθρικό σε απλές παραβάσεις που προσποιούνται πως είναι πολιτική δράση: «Μια ‘πολιτική’ αταξίας ή ‘δημιουργικού χάους’, ή μια αφελής πρακτική ‘κυριαρχίας στους δρόμους’ (συνήθως όχι κάτι μεγαλύτερο από ένα υπαίθριο φεστιβάλ), υποβαθμίζει τους συμμετέχοντες στη συμπεριφορά ενός ανώριμου κοπαδιού». Αυτό φυσικά ταιριάζει περισσότερο στο Καλοκαίρι του Έρωτα, παρά στο κίνημα Occupy, ωστόσο είναι μια μόνιμα πειστική προειδοποίηση.
Ο Bookchin όμως δεν είναι βλοσυρός πουριτανός. Τον διαβάζω πρώτα ως αναρχικό, ίσως ο πιο εύγλωττος και βαθυστόχαστος της γενιάς του, και που παρά την απομάκρυνση του από τον αναρχισμό δεν έχασε την αίσθηση της χαράς της ελευθερίας. Δεν θέλει να δει αυτή τη χαρά, αυτή την ελευθερία, να καταρρεύσει, για ακόμη μια φορά, στα συντρίμμια της δικής της ευφορικής ανευθυνότητας.
Αυτό με το οποίο κάθε πολιτική και κοινωνική σκέψη έχουν επιτέλους αναγκαστεί να έρθουν αντιμέτωπες, είναι φυσικά, η ανεπανόρθωτη υποβάθμιση του περιβάλλοντος από τον ανεξέλεγκτο βιομηχανικό καπιταλισμό: το γιγαντιαίο γεγονός για το οποίο η επιστήμη προσπαθεί εδώ και πενήντα χρόνια να μας πείσει, ενώ η τεχνολογία μας πρόσφερε ακόμα μεγαλύτερους περισπασμούς από αυτό. Κάθε προνόμιο που η εκβιομηχάνιση και ο καπιταλισμός μας έχουν φέρει, κάθε υπέροχη πρόοδος στη γνώση και υγεία και στην επικοινωνία και στην άνεση, ρίχνει την ίδια θανάσιμη σκιά. Όλα όσα έχουμε, τα έχουμε πάρει από τη γη· και, παίρνοντας με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα και απληστία, επιστρέφουμε ελάχιστα πράγματα που να μην είναι στείρα ή δηλητηριασμένα.
Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε αυτή τη διαδικασία. Μια καπιταλιστική κοινωνία, εξ ορισμού, ζει από την ανάπτυξη· όπως παρατηρεί ο Bookchin: «Για τον καπιταλισμό το να παραιτηθεί από την απεριόριστη επέκταση θα σήμαινε για τον ίδιο να προβεί σε κοινωνική αυτοκτονία». Έχουμε ουσιαστικά, επιλέξει το καρκίνο ως το μοντέλο του κοινωνικού μας συστήματος.
«Η στρατηγική ανάπτυξη-ή-θάνατος του καπιταλισμού στέκεται ριζικά απέναντι με την επιτακτική ανάγκη της οικολογίας για αλληλεξάρτηση και όρια. Οι δυο επιδιώξεις δεν μπορούν να συνυπάρχουν ταυτόχρονα· ούτε μπορεί μια κοινωνία να ιδρυθεί πάνω στο μύθο ότι μπορούν να συμφιλιωθούν, με την ελπίδα να επιβιώσει. Είτε θα ιδρύσουμε μια οικολογική κοινωνία ή η κοινωνία θα καταστραφεί για όλους, ανεξάρτητα από τη θέση του/της».
Murray Bookchin
Ο Murray Bookchin πέρασε τη ζωή του μαχόμενος με το αδηφάγο ήθος του όλα ή τίποτα του καπιταλισμού. Τα εννιά δοκίμια στο «Η Επόμενη Επανάσταση» αντιπροσωπεύουν την κορύφωση αυτού του αγώνα: το θεωρητικό υπόβαθρο για μια χειραφετημένη και άμεσα δημοκρατική οικολογική κοινωνία, με μια πρακτική προσέγγιση του πως να τη χτίσουμε. Αναλύει κριτικά τις αποτυχίες των κινημάτων του παρελθόντος για την κοινωνική αλλαγή, αναβιώνει την υπόσχεση της άμεσης δημοκρατίας και, στο τελευταίο δοκίμιο του βιβλίου, περιγράφει την ελπίδα του για το πως θα μετατραπεί η περιβαλλοντολογική κρίση θα μετατραπεί σε κίνημα πραγματικής επιλογής – μια ευκαιρία για υπέρβαση των αδρανοποιητικών ιεραρχιών του φύλου, της φυλής, της τάξης, του έθνους, μια ευκαιρία να βρεθεί μια ριζοσπαστική θεραπεία για το ριζοσπαστικό κακό του κοινωνικού μας συστήματος.
Διαβάζοντάς το, αισθάνθηκα συγκίνηση και ευγνωμοσύνη, όπως αισθάνομαι συχνά όταν διαβάζω Murray Bookchin. Ήταν πραγματικό παιδί του Διαφωτισμού μέσα στο σεβασμό του για την καθαρή σκέψη και την ηθική υπευθυνότητα και στην ειλικρινή, ασυμβίβαστη αναζήτηση του για την ρεαλιστική ελπίδα
Πηγή: The Next Revolution: Popular Assemblies and the Promise of Direct Democracy (Verso Books, 2015)
ΠΗΓΗ:https://www.provo.gr
Ετικέτες
Κοινοποίηση άρθρου
Αρθρογράφος
